بنیاد قم‌پژوهی

💢 برنامه قم‌گردی بنیاد قم‌پژوهی در ده محور

بنیاد قم‌پژوهی در تحقق رسالت اصلی خود به منظور پژوهش و معرفی استان قم در ابعاد تاریخی، فرهنگی، جغرافیایی با نگاهی به "گذشته، حال و آینده" بنا دارد دوره بازدید میدانی از پتانسیل‌های تاریخی قم را با رویکرد گردشگری و معرفی آن به علاقه‌مندان اجرا نماید.

در این رویکرد مجموعه پتانسیل گردشگری قم در ده محور تنظیم و متناسب با شرایط زمانی در هفته‌‌های آتی به معرفی و حضور میدانی در این مسیرها اقدام می‌نماید

از علاقه‌مندان به حوزه پژوهش و گردشگری به‌ویژه اساتید تاریخ و راهنمایان گردشگری
دعوت می‌شود با حضور و ارسال مطالب تکمیلی بر غنای این برنامه یاری رسانند.

محور اول
- میدان میر (مسجد ستیه)
- محله، گذر و آب انبار لبچال
- گذر شاه حمزه و امامزاده زید
- مجموعه امامزادگان مدفون در شاه حمزه
- پامنار و سر در مدرسه غیاثیه
- میدان کهنه و سرای ملاحسین
- تک منار میدان کهنه و مسجد فیض
- مدرسه جهانگیر خان
- مسجد جامع
- بازار کهنه و صنایع دستی سنتی قم

به دلیل طولانی بودن محور یک و کوتاهی روزهای پاییزی، این محور در دو هفته اجرایی می‌شود.

از پژوهشگران حوزه قم‌پژوهی دعوت می‌شود اسناد، عکس‌های قدیمی و یاداشت‌های تاریخ شفاهی از مکان‌های یادشده را به نشانی بنیاد قم‌پژوهی در ایتا و تلگرام ارسال نمایند.

ابوالفضل قیامی
۱۴۰۳/۰۸/۲۶
#قم_گردی
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت

جلسه این هفته بنیاد قم‌پژوهی (نشست ۵۳۲)

موضوع: قمگردی با بنیاد قم‌پژوهی
و همکاری انجمن دبیران تاریخ استان قم

معرفی جاذبه‌های گردشگری قم
محور یک از ده محور گردشگری شهری
با حضور آقایان:
سیدمحسن محسنی؛ پژوهشگر و قم‌پژوه
ابوالفضل قیامی؛ راهنمای گردشگری و قم‌پژوه
حسین صادقی؛ راهنمای گردشگری و استاد تاریخ
مهندس محمد امیدواریان؛ پژوهشگر و استاد دانشگاه

↙️ زمان: سه‌شنبه۱۴۰۳/۰۸/۲۹، ساعت۱۵
↙️ مکان: خیابان عمار یاسر، میدان میر، مقابل مسجد ستّیه
حضور برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.
#نشست
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت

💢رونمایی از کتاب «رُخصت پهلوان حسین» در نشست بنیاد قم‌پژوهی

#گزارش
#نشست
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت

💢رونمایی از کتاب «رُخصت پهلوان حسین» در نشست بنیاد قم‌پژوهی

#گزارش
#نشست
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت

💢رونمایی از کتاب «رُخصت پهلوان حسین» در نشست بنیاد قم‌پژوهی


حوزه/ در نشست بنیاد قم‌پژوهی در دانشگاه طلوع مهر، با حضور دکتر عباس دهکار، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ قم و مولف کتاب "رخصت پهلوان حسین" از این کتاب رونمایی شد

به گزارش خبرگزاری حوزه، این برنامه که پانصدو سی و یکمین نشست بنیاد قم پژوهی بود، با حضور اساتید، پژوهشگران، مسئولین و جمعی از اهالی منطقه قنوات قم، دانشجویان و قم‌پژوهان، با هدف تجلیل از مقام پهلوانان جوانمرد و تأکید بر اهمیت ترویج ارزش‌های پهلوانی و اخلاقی برگزار شد.

اهمیت فرهنگی و دینی شهر قم و جایگاه پهلوانی

در ابتدای نشست، دکتر دهکار با اشاره به اهمیت قم در تاریخ ایران، گفت: "شهر قم در کنار فضیلت‌های دینی و علمی، بستر تربیت پهلوانانی بوده که اخلاق و مرام جوانمردی را به شکل عملی نشان داده‌اند. شخصیت‌هایی چون پهلوان حسین کله‌پز قمی نشان داده‌اند که قم تنها خاستگاه دانش دینی نبوده، بلکه این شهر با تربیت جوانمردانی همچون حسین کله‌پز، جلوه‌ای از فرهنگ پهلوانی و اسلامی ایران را نیز به نمایش گذاشته است.

شرحی از زندگی و مرام پهلوان حسین قمی

دکتر دهکار در ادامه به شرح زندگی پهلوان حسین قمی، معروف به "کله‌پز"، پرداخت. این پهلوان نامدار که در سال ۱۲۰۹ هجری شمسی در محله مسجد جامع قم به دنیا آمد، در طول ۸۵ سال زندگی خود به نمادی از قدرت، اخلاق و تواضع تبدیل شد. پهلوان حسین از کودکی در کنار پدرش در دکان کله‌پزی کار می‌کرد، و همین شغل خانوادگی باعث شد که به نام "کله‌پز" معروف شود. او از همان سنین جوانی، به خاطر اندام نیرومند و شخصیت جذاب خود، مورد توجه پهلوانان نامی زمان، از جمله پهلوان حیدر قرار گرفت و آموزش‌های اولیه کشتی را زیر نظر او آغاز کرد.

مسیر پهلوانی و دستاوردهای او

پژوهشگر تاریخ و فرهنگ قم در ادامه گفت: پهلوان حسین قمی برای رسیدن به بالاترین درجات پهلوانی، به شهرهای مختلف ایران سفر کرد و با پهلوانان نام‌آور آن زمان کشتی گرفت. یکی از افتخارات بزرگ او، پیروزی در حضور ناصرالدین شاه و غلبه بر پهلوانان نامدار کشور بود. دکتر دهکار در این باره افزود: پهلوان حسین در کشتی‌هایی که برای حفظ حرمت و آبروی پهلوانی کشور انجام می‌شد، نشان داد که نه تنها در قدرت جسمانی، بلکه در جوانمردی و مرام پهلوانی، یگانه بود.

تضییع حق و تحمل ناملایمات در زندگی پهلوان حسین

دکتر دهکار با بیان سختی‌های زندگی پهلوان حسین گفت: پهلوان حسین، به رغم همه توانایی‌ها و افتخارات، در برابر ظلم و ناحقی‌های حکومتی زمان خود سکوت نکرد و در نهایت به دلیل تضییع حق و تصرف زمین‌هایش توسط عمال حکومتی، به سختی گذران زندگی کرد و به کارگری در روستای حاجی‌آباد مشغول شد. این بخش از زندگی او که بیانگر مظلومیت و مرام دادخواهانه‌اش است، جذابیت‌های اخلاقی و انسانی این شخصیت را دوچندان می‌کند.

فرهنگ پهلوانی، الگویی برای نسل امروز

وی با اشاره به هدف اصلی نگارش کتاب "رخصت پهلوان حسین" گفت: "این کتاب نه تنها به معرفی زندگی و قهرمانی‌های پهلوان حسین می‌پردازد، بلکه تلاش می‌کند تا الگوی ایرانی اسلامی پهلوانی و جوانمردی را به نسل امروز منتقل کند. در دنیای امروز که الگوهای فرهنگی بیگانه به راحتی در جامعه نفوذ می‌کنند، نیاز به معرفی شخصیت‌های واقعی، همچون پهلوان حسین، که با اخلاق و معنویت اسلامی به این درجات رسیدند، بیش از پیش احساس می‌شود.

دعوت به استفاده از ظرفیت‌های هنری برای معرفی پهلوانان

دکتر دهکار در این نشست، از هنرمندان و نویسندگان دعوت کرد تا با استفاده از زندگی پهلوان حسین، آثار هنری همچون نمایش، فیلم و مستند تولید کنند. وی تاکید کرد: معرفی چنین شخصیت‌هایی در قالب‌های هنری می‌تواند فرهنگ غنی ایرانی اسلامی را زنده نگه‌داشته و جایگزینی اصیل و فرهنگی برای نسل جوان فراهم کند.

رونمایی از کتاب "رخصت پهلوان حسین" و استقبال از آن

در پایان این نشست، با حضور جمعی از علاقه‌مندان و پژوهشگران، از کتاب "رخصت پهلوان حسین" رونمایی شد. این کتاب که با محوریت زندگی پهلوان حسین قمی نگاشته شده، با استقبال ویژه‌ای روبرو شد و شرکت‌کنندگان خواستار تداوم این‌گونه پژوهش‌ها و فعالیت‌ها در معرفی پهلوانان و مفاخر کمتر شناخته‌شده استان قم شدند.
#گزارش
#نشست
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت

💢 میدان آستانه
۱۹۱۲ میلادی

عکاس: هنری ويوله
منبع:  https://archive.org/details/HV.850/mode/1up(accessed%20February%2016,%202023)n
۱۴۰۳/۰۸/۲۶
#عکس
#میدان_آستانه
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت

نمای شرقی قیزقلعه‌سی قم

احمد خامه‌یار
۱۴۰۳/۰۸/۲۶
#قیز_قلعه‌_سی
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت

💢 توصیف قیزقلعه‌سی قم در خلاصة البلدان
و پیشینه باورهای عامه درباره آن
 
«قیزقلعه‌سی» (معادل ترکی قلعه دختر)، از شگفتی‌های معماری و عجایب باستانی، اما کمتر شناخته شده استان قم است که بر فراز کوهی در جنوب جمکران، در شرق کوه دو برادران قرار دارد. درباره پیشینه و زمان ساخت دقیق قلعه، آگاهی موثق چندانی وجود ندارد، اما بی‌تردید قدمت آن به روزگاری کهن، و به دوران پیش از اسلام برمی‌گردد. بخشی از قلعه بر فراز دیواره‌های صخره‌ای بلند و صعب‌العبوری ساخته شده که رسیدن به آن را برای بیشتر مردم، دست‌نیافتنی کرده است.

در کتاب خلاصة البلدان، نگاشته صفی‌الدین محمد بن محمدهاشم حسینی قمی در سال 1079ق (تصحیح استاد مدرسی طباطبایی، ص236-237)، از این قلعه به نام «قلعه مهرنگار» یاد شده و توصیف مختصری از آن آمده که دربردارنده نکات مهمی درباره پیشینه و وضعیت آن در زمان وی است. سخن صاحب خلاصة البلدان در این باره به شرح زیر است:

«قلعه مهرنگار که به نیم فرسخی مزرعه جمکران بر سر کوهی بلند که بر جانب شرقی کوه مشهور به دو برادران است واقع باشد. و آن را نیز فقیر دیده‌ام. و آن قلعه بر قله آن ساخته شده و آثار عمارات و حمام و برکه و ممرّ آب و غیره در آنجا مشاهده می‌شود. اما الیوم بر سر آن کوه و اطرافش علامت آب و چشمه نیست. و گویند که در قدیم هم آب را از پایین به بالا به اعمال ید جاری ساخته بوده‌اند، چنانکه در این زمان نیز این عمل در میانه جماعت ارامنه باب است.

و بر یک سمت آن کوه دره‌ای واقع است که به کوچه و درّه حمزه مشهور است و در آن حوالی دهن مغاره‌ای ظاهر است پر آب، و پیش او بلند و مرتفع است، و گویند هر گاه پیش آن کنده شود آن آب به سهولت به دشت قم از زمین در باغ مرزبان و مسگران و خمیهن و سایر مزارع آن جانب روان خواهد شد. و فقیر آن مغاره را هم خود دیده. و سنگ آن هم چندان صلابتی ندارد. و به زعم عوام قم مراد از مهرنگار صاحب قلعه، دختر انوشیروان، و از حمزه، صاحب‌قران باشد، ولا یخفی ضعفه!»

چنانکه از این گزارش به دست می‌آید، در باورهای عامیانه مردم در روزگار صفوی، این قلعه با وقایع داستان حماسی و اسطوره‌ای «حمزه‌نامه» ارتباط یافته است. در این داستان، حمزه داماد انوشیروان ساسانی است و با دختر وی مهرنگار ازدواج کرده است. بعید نیست که نام داشتن این قلعه به «مهرنگار» (دختر انوشیروان) در قرون گذشته، تفسیرگر اشتهار آن به «قیزقلعه‌سی» (= قلعه دختر) در روزگار کنونی باشد.
 
احمد خامه‌یار
۱۴۰۳/۰۸/۲۶
#قیز_قلعه‌_سی
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت

💢 خانه لاجوردی‌زاده
بی‌کسی بنای تاریخی و تنهایی انسان امروزی

چند روز پیش یادداشتی در خصوص این خانه نوشتم. اخیرا در گروه کمپین بافت‌های تاریخی قم نماهنگی از دکان مرشد چلویی گذاشتم که حکایت از نسیه دادن او به افراد ناتوان از پرداخت نقدی داشت و اینکه طعم غذا را به رایگان به شاگردان دکان‌ها می‌چشاند. در آن گروه چنین نوشتم:
"بافت‌های تاریخی را حفظ کنیم تا این‌گونه فرهنگ‌ها نمیرد. ظرف‌ها (بافت‌ها و جاها) در پروریدن مظروف‌ها (انسان‌ها و فرهنگ‌‌‌ها و رسم ها) نقش اساسی دارند."
امروز به یاد آن یادداشت این عکس را برداشتم.
دانش‌آموزی بر تختونچه/ سکونچه (واژه‌های قمی) / پیرنشین/ خواجه‌نشینِ خانه لاجوردی‌زاده تنها در دنیای خویش غرق است.
ساختمان‌های عبوس ِ سر به فلک کشیده با فرهنگ ما بیگانه‌اند.
هرچه از زمین دورتر زندگی کنیم  حس ِ انسانی‌ِ ما کاهندگی پیدا می‌کند. (نقل به مضمون از مهندس پارسی)
شاید از این رو که انسان‌ها و جامعه  در نزد بالانشین‌‌ها رو به محوشدگی تدریجی  می‌روند.
البته این عکس به نظر، چیز دیگری را هم ممکن است بازتاب دهد:
"بی‌کسی  و زخم‌خوردگی و غَمگِنی بنای تاریخی و تنهایی انسان امروزی"
دانش‌آموز پناه‌برنده به بنای تاریخی از عکس‌برداری آگاه نشد.
در هر حال این عکس باعث شد که این حرف‌ها را بزنم.

سیدمحسن محسنی
۱۴۰۳/۰۸/۲۶
#خانه_لاجوردی‌_زاده
تلگرام | ایتا | سایت

💢 خانه لاجوردی‌زاده
بی‌کسی بنای تاریخی و تنهایی انسان امروزی

سیدمحسن محسنی
۱۴۰۳/۰۸/۲۶
#خانه_لاجوردی‌_زاده
تلگرام | ایتا | سایت