Oʻtmishga nazar xatosi 1-asos: Oʻtmishda X daʼvo qilingan. 2-asos: X ni daʼvo qilganlar Y ni hisobga olishmagan. Xulosa: Demak, X ahmoqona daʼvo edi. Masalan: 1) Katta yoʻldan yurmay kichigidan yurganingda avtohalokat tufayli tirbandlikda qolmasding. 2) Oʻshanda eronliklar gʻarbdan hujum qilganida jangda gʻalaba qozonishardi. Birinchi misolda, afsuski, avtohalokat boʻlishini oldindan aytib boʻlmas edi. Oʻtmishga nazar solib, uning "sabab-natijasi"ga aldansangiz, bunday xatoga yoʻl qoʻyishingiz mumkin.