احتیاط شرط عقل است و اعتماد بیبنیاد به دیگران از حزم و دوراندیشی دور است. اما اینها نباید موجب بدبینی افراطی به دیگران گردد. همانگونه که خوشبینی و اعتماد به همه سادهلوحانه به نظر میرسد بدبینی بسیار نیز عاقلانه نیست.
انسان فرزانه همانگونه که میکوشد در سختیها پناهگاه دیگران باشد، از بدکاری دیگران نیز غافل نمیماند. وفادار است اما از بیوفایی و غدر دیگران نیز آگاه است. راستگویی را پیش میگیرد اما میداند که آدمها ممکن است برای اندکمایه چیزی دروغ بگویند و سوگندها بخورند.
اهل انتقام و کینهجوئی نیست، اما نمیگذارد کسی عزّت نفس او را پایمال و شخصیتش را خرد کند. خلق را دشمن خود نمیداند و با آنها دوستانه رفتار میکند اما در هر ارتباطی جوانب احتیاط را چنان رعایت میکند که گوئی با دشمنی مواجه است.
وجه تمایز یک انسان خردمند با دیگران این است که بدی دیگران را با بدی جواب نمیدهد اما سکوت هم نمیکند بلکه به روشی با بدی مواجه میشود که آسیبی به خود و دیگران وارد نشود و به قول معروف طلب خویش را بده نکند.
انسان خردمند با دیگران مشورت میکند اما احساسی نمیشود و تحریکات دیگران او را مرتکب فعلی احساسی و نابخردانه نمیکند.(ا.ن)
بترس از بدِ خلق خاقانیا
ولیکن ز بد ده امان خلق را
وفا طبع گردان و ایمن مباش
ز غدری که طبع است آن خلق را
دروغی مران بر زبان و مدان
که صدقی بود بر زبان خلق را
بد خلق هرچت فزونتر رسد
نکوئی فزونتر رسان خلق را
همه دوستی ورز با خلق لیک
به دل دشمن خویش دان خلق را
#خاقانی
https://t.center/Naglemaani