#خواب_رؤیا #کشف_شهود #مشترکات_عرفانی🌌 خواب و انواع آن، و تأثیرش در مسائل إعتقادیدر مطلب قبل، جایگاه خواب در استنباط احکام شرعی بررسی شد. حال باید دید به طور مطلق، خوابها به چند دسته تقسیم میشود و آیا میتوان عقاید را بر پایه خواب بنا کرد؟
میدانیم که بسیاری از گروههای
عرفانی و صاحب جریان، یا افرادی که به دنبال اغراض خاص هستند، بسیار به خواب و رؤیا تمسّک میکنند. هم برای اثبات ایمان، و هم برای اثبات کفر؛ و مکرّر دیده شده برخی مؤمنین بر پایه خوابِ خود یا دیگران، مسیر زندگی خود را تغییر دادهاند.
🔻علّامه مجلسی رحمه الله، به نقل از "الکافی" مینویسد:
از امام صادق علیه السّلام روایت شده است که فرمودند: «
رؤیا و خوابدیدن بر سه قسم است: بشارت خداوند متعال برای مؤمن، ترسانیدن شیطان، خوابهای پریشان.»در روایت دیگری فرمودند:
«خواب دروغ که اثرش ظاهر نمیشود خوابی است که در اوّل شب دیده میشود، همان زمانی که وقت سلطه شیطان است و آن خواب، خیالاتی است که شیاطین نزد انسان جلوه میدهند و ریشهای ندارد. امّا خواب راست خوابی است که در یک سوّم آخر شب، هنگام نزول ملائکه دیده میشود. خوابی که به هنگام سحر میبیند خواب راست است و إن شاء الله تخلّف نمیکند،
👈🏻 مگر آنکه در حال جنابت بوده یا بی وضو خوابیده باشد، یا آنچه از ذکر و یاد خداوند متعال که سزاوار است پیش از خواب بگوید، بجای نیاورده باشد که در این صورت، خوابش یا تحقّق نمی یابد و یا با تأخیر محقّق میشود.» (حلیة المتّقین، انتشارات امام علی علیه السّلام، ص ٣٩١)
لذا از سه مورد رؤیا، دو مورد شیطانی است.
➖ابوبصير گويد: امام باقر علیه السّلام فرمودند:
ابليس، گماشتهای دارد بنام "هُزَع" كه هر شب ميان مشرق و مغرب را پر كند و به خواب مردم میآید، و به این دلیل است که مردم خواب پريشان میبينند. (أمالی، صدوق، نشر: مؤسسة البعثة، ص ٢١٠)
واضح است ابلیس و أعوانش لعنهم الله، میتوانند براحتی به خواب انسان بیایند و حتّی در مغز انسان خواب بسازند و إلقا کنند و انسان را بترسانند. به همین دلیل، اهل بیت علیهم السّلام اذکار و آدابی برای قبل از خواب به ما آموختهاند تا از شرّ شياطين در أمان باشیم. به این مسئله در روایات متعدّدی إشاره شده. (نمونه: الکافی، ج ٢ ص ۵٣۴، بَابُ الدُّعَاءِ عِنْدَ النَّوْمِ وَ الِانْتِبَاهِ؛ ح ٣ و ۴ و ۵ و ٧) و در همین باب، أذکار و آدابی نیز برای محافظت در خواب، توصیه شده است.
این مسئله به دلیل خلقت خاصّ جنّ است که حتّی میتواند مانند خونی که در رگها جاری است وارد بدن انسان شود. روایاتی به این نکته اشاره دارند که در کتب فریقین وارد شده. (در شیعه: الکافی، ج ٢ ص ۴۴٠، و ج ٨ ص ١١٣، کتاب الزهد، ص ٧۵، تفسير عیاشی، ج ١ ص ٢٧۶، تفسیر قمّی، ج ١ ص ۴٢، مصباح المتهجّد، ص ۵۶٠، صحيفه سجّادیه، دعای بیست و پنجم.)
✅ از طرفی در روایات متعدّدی تصریح شده که مؤمن نیز خوابهای آشفته دارد و همیشه رؤیاهای او صادقه نیست. بعنوان نمونه:
«نوفلی گوید: به امام صادق عليه السّلام گفتم: بسا مؤمن خوابى ببیند و همانطور واقع شود، و بسا خوابى ببیند و اثرى ندارد! فرمودند:
"فَكُلَّمَا رَآهُ رُوحُ الْمُؤْمِنِ فِی مَلَكُوتِ السَّمَاءِ فِی مَوْضِعِ التَّقْدِیرِ وَ التَّدْبِیرِ فَهُوَ الْحَقُّ وَ كُلَّمَا رَآهُ فِی الْأَرْضِ فَهُوَ أَضْغَاثُ أَحْلَام"
وقتی مؤمن بخوابد، از روحش حركتى تا آسمان بكشد و هر چه را روح مؤمن در آسمان _ كه محل تقدیر و تدبیر است _ ببیند حق است، و هرچه را در زمین ببیند اضغاث و احلام است.» (أمالی، صدوق رحمه الله، ص ١۴۶)
لذا با این وضعیت، تا زمانی که ثابت نشود خواب انسان رؤیای صادقه است، باید حمل بر شیطانی بودن شود. و بر فرض رؤیای صادقه بودنش هم برای دیگران حجّت نیست و چیزی را ثابت نمیکند، تا حکمی از شرع یا عقاید را بر پایه آن استوار کنند. تشخیص صادقه بودن رؤیا امری دشوار است، و از آنجا که این مهم با "
تعبیر خواب" مرتبط است، در بخش بررسی "تعبیر خواب" به آن اشاره خواهد شد ان شاء الله.
از آنجا که در قسمتهای بعدی این بحث، برخی إبهامات دیگر در باب خواب و رؤیا بررسی خواهد شد ان شاء الله، لذا باید تمام جوانب بحث را در کنار يکديگر مشاهده نمائید.
⏭ قسمت بعد: تکلیف خوابهایی که از اهل بیت علیهم السّلام دیده میشود چیست؟!
@moaveniyan_ir