مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام

🔰یادداشت محقق
✅ وجه عدم ذکر مواشی در یک روایت


🔆 متعلق زکات در اسلام برای بالغین عاقلین غلات اربعه، مواشی و نقدین است. روایتی در وجوب زکات بر صبی وارد شده که زکات در نقدین نفی شده و در غلات اثبات شده است و سخنی از مواشی نیامده است. آیا می توان از این روایت حکم زکات مواشی طفل را برداشت کرد؟

🔹 عَنْ زُرَارَةَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ وَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُمَا قَالا مَالُ الْيَتِيمِ لَيْسَ عَلَيْهِ فِي الْعَيْنِ وَ الصَّامِتِ شَيْ‌ءٌ، فَأَمَّا الْغَلَّاتُ فَإِنَّ عَلَيْهَا الصَّدَقَةَ وَاجِبَةً. عین، ذهب و دینار است، صامت هم درهم است، لذا این روایت به حسب ظاهر متعرض ذهب و دینار و درهم و غلات است و اسمی از مواشی نبرده است.

🔸 پنج احتمال در روایت قابل طرح است؛

1️⃣ احتمال اول: یکی از معانی عین، خیار الشیء است و مواشی چنانکه در بعضی از کلمات فقها هم ذکر شده خیار اموال عرب، به شمار می رود و صامت هم اختصاص به درهم ندارد، بلکه دینار را هم شامل است...

2️⃣ احتمال دوم: یکی دیگر از معانی عین، العتیق است، العتیق من الخیل المعدّی للجری، مراد از عین، چیزی است که جری دارد، که کنایه از مواشی است.

3️⃣ احتمال سوم: ممکن است در آن زمان، حکم مواشی نفیا و اثباتا روشن بوده است...

4️⃣ احتمال چهارم: اگر برای لفظی در صدر کلام ظهوری باشد، مثلا مفهومی داشته باشد و در ذیل مواردی ذکر شود، از مصادیق صدر به شمار می رود و از باب ذکر مثال است، نه اینکه عدول از آن صدر باشد...

5️⃣ احتمال پنجم: شرط مواشی این است که تمام سال را باید سائمه باشند، و در مثل مدینه که زرراه و محمد بن مسلم ساکن بودند و از حضرت سوال کردند کمتر اتفاق می افتاده که مواشی در تمام سال سائمه باشند...

🔆متن کامل این یادداشت را اینجا بخوانید:
https://b2n.ir/y04166

#یادداشت_محقق
#فقه
#روایت
#درایت
---
🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام
@mfeqhi

🔰یادداشت محقق
✅ حل تعارض روایت صفوان با روایات دیگر

🔸در بحث نشر حرمت بین برادر نسبی و خواهر رضاعی از صفوان روایتی نقل شده است که ذیل آن با صریح و ظاهر برخی روایات دیگر در تعارض است.

🔹 در ذیل روایت صفوان از حضرت سوال کرده که مادرم شیر من را به دختری داده، حضرت می فرماید خواهر رضاعی تو می شود. می پرسد من یک برادری دارم که مادرم شیر او را به این جاریه نداده، آیا این جاریه بر برادرم حلال است؟ حضرت از او می پرسد آیا پدر تو با پدر برادرت یکی است؟ صفوان می گوید بله برادر ابوینی هستیم. حضرت می فرماید: لبن برای فحل است، پدر تو پدر آن دختر است و مادر تو هم مادر اوست.

🔸از سوال حضرت که پرسیده آیا فحل واحد است، استفاده می شود که اگر برادرها از دو پدر باشند، شیری که به دختر داده شده نسبت به برادر نشر حرمت نمی کرد، با اینکه به حسب روایات دیگر مسلم است که اگر یکی نسبی باشد و یکی رضاعی، برادر و خواهر رضاعی می شوند ولو از پدر جدا باشند. لذا این روایت با صریح و ظاهر روایات دیگر معارض است.

👈 وجه جمع روایت صفوان و روایات دیگر را اینجا بخوانید:
https://b2n.ir/x42327

#روایت
#درایت
#صفوان
—------—
🔍 مرکز فقهی امام محمد باقر علیه‌السلام:
👉@mfeqhi

💠 اجتهاد و تشخیص روایت صحیح از ضعیف (2)

❖ مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید احمد زنجانی در کتاب «الکلام یجرّ الکلام» در ادامه بحث از اهمیت جایگاه اجتهاد در علوم دینی می‌نویسد:

📝...شنيدم يك نفر از دسته دوم [کسانی که به بهانه وجود برخی احادیث ضعیف، همه روایات را نامعتبر می‌شمارند] در راه مكّه، انگشتر عقيق را از دستش كنده، انداخته و گفته است:
اين چه چيز است كه انسان را نگاه بدارد؟ و مقصودش بى‏‌التفاتى بر اخبار فضيلت انگشتر عقيق بوده است؛ چون در اخبار است كه حضرت امام رضا (عليه‌السلام) فرمود:
«هر كه صبح كند، پيش از آن كه كسى او را ببيند، انگشتر عقيق در دست كرده و نگين آن را به سوى كف دست بگرداند و سوره «إنّا أنزلنا» را بخواند و بعد بگويد: «آمَنْتُ باللّه وَحْدَهُ لا شَريكَ لَه و آمَنْتُ بِسِرِّ آلِ مُحَمَّدٍ وَ وِلايَتِهِم»، خداوند او را در آن روز از بلاهاى آسمانى و زمينى نگه مى‌‏دارد و در حرز خدا و حرز رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) مى‌‏باشد.»
و از حضرت امير (عليه‌السلام) روايت شده كه فرمود:
«انگشتر عقيق در انگشت بكُنيد كه براى شما مبارك است و از بلا ايمن باشيد.»

▫️نگارنده مى‌‏گويد: منظورش از پرتاب كردن انگشتر، جسارت و اسائه ادب به اين روايات بوده؛ و حال آن كه در روايت نگفته كه انگشتر نگه مى‌‏دارد؛ بلكه گفته خدا نگه مى‏‌دارد و در حرز خدا و حرز رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) مى‌‏باشد، نه در حرز انگشتر! او مخصوصا براى اينكه دل مردم را چركين كند، مى‌‏گويد: اين انگشتر پرستى است، انگشتربازى است.

▫️شخصى حضور حضرت امام باقر (عليه‌السلام) عرض كرد كه موشى در دبّه روغن مرده؛ درباره خوردن آن روغن چه مى‌‏فرمایيد؟ امام (علیه السلام) فرمود: «نخور.» عرض كرد موش، كوچكتر از آن است كه براى آن، از طعام خود بگذرم! حضرت فرمود: «تو موشى را حقير نشمردى، بلكه دينت را حقير شمردى!»
اين مرد هم انگشتر را حقير نشمرده، بلكه دينش را حقير شمرده است؛ زيرا اخبار زياد در فضيلت انگشتر هست؛ مخصوصا در نماز كه ثواب نماز را بسيار زياد مى‌‏كند.

اكنون يكى با انگشتر نماز خوانده و ديگرى بى‏‌انگشتر. واقع امر از دو شقّ خالى نيست: يا آن اخبار، جعلى بوده و يا صحيح بوده است. اگر جعلى بوده، زيانى از آن به آن كس كه انگشتر در انگشت كرده نمى‌‏رسد؛ بلكه زينتى بوده در انگشتش. و امّا اگر صحيح بوده، آن كه تركَش كرده، چه قدر فايده از دست داده، ناچار انگشت ندامت خواهد گزيد!
پس در اين انگشتربازى (به قول او)، بُرد با آن كسى است كه آن را در انگشت كرده باشد؛ چون اگر اخبارش صحيح باشد، هم برايش ثواب هست و هم بر انگشتش، زينت؛ و اگر صحيح نباشد، اقلّاً بر انگشتش زينت كه هست.

▫️شنيده‌‏ام بعضى هم پيروى كرده و انگشترها را پرتاب كرده‏‌اند. نگارنده از آنها مى‏‌پرسم: چه شده؟ شما از قول يك نفر، قطع بر جعلى بودن اخبار كرديد و امّا از قول هزار نفر از بزرگانِ از علما كه در علم دين، استخوان خرد كرده‏‌اند، احتمال صحيح بودن آنها را نداديد!؟ چون اگر احتمال مى‏‌داديد، انگشترها را پرتاب نمى‏‌كرديد؛ چرا كه عقل مانع مى‌‏شد؛ زيرا انگشتر در دست كردن، چيزى است مأمون‌‏الضرر و مظنون‌‏النفع؛ و البتّه چيزى كه ضررش مأمون و نفعش مظنون باشد، عقلا آن را ترك نمى‌‏كنند.
#اجتهاد #مجتهد #روایت_صحیح #روایت_جعلی #انگشتر_عقیق
#الکلام_یجر_الکلام
https://t.center/ShobeiryZanjani

💠 اجتهاد و تشخیص روایت صحیح از ضعیف

❖ مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید احمد زنجانی در کتاب «الکلام یجرّ الکلام» درباره جایگاه ویژه اجتهاد در علوم دینی و روش تخصصی و پر زحمت شناخت احادیث صحیح می‌نویسد:

📝...علوم ديانتى گاه مورد سوء استفاده واقع مى‏‌گردد؛ آن هم در وقتى است كه به دست نادان بيفتد و پيش از آن كه آن را به مرحله كمال برساند، به مرحله عمل بياورد و يا اينكه مسلكى به نام علم [نه خود علم] اتّخاذ كند و از عدّه‌‏اى از هم مسلكان خود -براى متاع خود- خريدار پيدا نمايد؛ آن‌گاه، در علمى كه از طريقش وارد نشده، قضاوت و جرح و تعديل نمايد.

▫️اينكه در اخبار اهل‌بيت، اخبار جعلى قاطى شده، مورد شبهه نيست و عمده اهتمام علما از صدر اوّل تا كنون تميیز دادن آنهاست؛ كه آن هم به اين آسانى صورت نمى‌‏گيرد. مخصوصا علم رجال -كه علم مهمّى است براى تشخيص اخبار صحيحه از ضعيفه- از قلم علما بيرون آمده است.

▫️اهل علم بايد مجموع اخبار وارده در يك موضوع را به دست بياورند و در مفاد هر يك دقّت نمايند. آن‌گاه، در حال راوى‏‌هاى اخبار دقّت نمايند كه كيانند و چه حال دارند. سپس فتاواى علماى اهل تسنّن را به دست آورند كه در عصر ائمّه (علیهم السلام) صاحب فتوى از آنها، چه کسی بوده و فتوايش چه بوده است (چون ممكن است خبر از روى تقيّه صادر شده باشد.) و بعد، فتاواى علماى مذهب خودمان را به دست آورند و بفهمند كه آنها بر وفق كدام يك از اين اخبار، فتوى داده و از كدام يك، اعراض كرده‌‏اند؛ تا با اين مقدّمات و قرائن، راهى براى مشخّص كردن اخبار جعلى پيدا نمايند. اين هم يك عمر جان كندن مى‌‏خواهد و در مجالس درس علماى مهمّ حاضر شدن لازم دارد. اين است كه اجتهاد، مشكل است و از هزاران محصّل، يك نفر مجتهد و از صدها مجتهد، يك نفر اعلم در مى‌‏آيد.
اكنون يك نفر كه زير زحمت اين كارها نرفته تا قوّه تمیيز خبر صحيح را از ضعيف پيدا كند، زير همه مى‌‏زند!

▫️واقعا اسلام از دست دو دسته نادان، نالان است: يكى آنهایى است كه اخبار ضعيفه را قاطى اخبار صحيحه كرده، همه را وحى مُنزل مى‏‌دانند؛ و ديگرى هم آن‌هایی هستند كه اخبار صحيحه را قاطى اخبار ضعيفه كرده، فاتحه همه را مى‌‏خوانند! هر دو دسته، فاقد قوّه تمیيزند و قضاوتشان، سر بى‌‏صاحب تراشيدن است!
#اجتهاد #مجتهد #روایت_صحیح #روایت_جعلی
#الکلام_یجر_الکلام
https://t.center/ShobeiryZanjani