پست 14: جنگ تجاری چین و آمریکا کیوان حسین وند 15 مرداد 98 1 از 3: جنگ تجاری میان دوقدرت بزرگ اقتصادی، سابقه‌ای طولانی دارد بطوریکه یادآور جنگ‌های تجاری میان سال‌های 1967-1987، جنگ تجاری 2010 تا اکنون که شامل 2015 و این اواخر 2018 تا حال حاضر میشود. نکته مشترک همه آنها، گویا به مسئله نرخ برابری ارز برمیگردد زیرا از مدتها قبل این چین بوده که همواره توسط شرکای تجاری خود تحت اتهام دستکاری نرخ ارز قرار گرفته. و نکته مشترک دیگر همه جنگهای تجاری، تبدیل شدن آنها به جنگ های ارزیست که تبعات وحشتناکی برای هردو طرف بازی و تماشاگرانشان دارد. الف) چه اتفاقی افتاد؟ در یک نگاه کوتاه مدت، میتوان همه اتفاقات را در اعمال تعرفه خلاصه کرد. در نگاه میان مدتی میتوان همه اتفاقات را در نیاز ترامپ به کسب رای در انتخابات 2020 برای کارنامه ایجاد شغل و مهار تورم از طریق اعمال تعرفه دانست. و در یک نگاه بلندمدت میتوان همه اتفاقات را در اهرمی بنام دلار خلاصه کرد تا آمریکا بتواند با این سلاح به اهداف خود از قبیل ترازسازی مجدد تجاری، تضعیف کشورها با صادرات تورم و مبارزه علیه ایجاد تورم منفی در کشور خود برسد. پس بهترست برای توضیح آنچه اتفاق افتاده، گریزی تاریخی بزنیم به آنچه در گذشته اتفاق افتاد تا فهم حوادث کنونی آسانتر شود. چین همواره به دو مسئله متهم میشد؛ اول دستکاری ارزش ارز خود و دوم صادرات تورم منفی خود به آمریکا. از همان سالهای 2002 تا اکنون همواره این عقیده بود که چین به علت دستمزد و هزینه تولید پایین، همیشه تورم منفی دارد و از طریق ثابت نگه داشتن نرخ تبدیل ارز که توسط PBOC(۱) شروع شد این تورم منفی را به آمریکا صادر میکند. فدرال رزرو پس از این اتفاقات همیشه واهمه ایجاد تورم منفی را داشت و برای این موضوع، نرخ بهره خود را کاهش میداد تا واکنش درست دهد بطوریکه از نرخ بهره بالای 6% در سال 2002 به حوالی 0% در سال 2010 رسید.(۲) و این موضوع مقدمه ای بر برنامه های کمک مالی(۳) و تسهیل کمی(۴) بود. لکن نکته بسیار مهم اینست که این اقدام، تبعات مختلف داشت که از جمله آن بحران مالی 2008 بود که موضوع صحبت ما نیست و اثر دوم آن یعنی خلق تورم بخاطر چاپ پول و صادر کردن آن به کشورهای طرف تجارت بود که موضوع صحبت ماست. در توضیح این اثر باید به این نکته اشاره کرد که اساسا آمریکا نفع بزرگی در تراز تجاری منفی(۵) دارد(در کنار مضراتش) زیرا تراز تجاری منفی یعنی واردات کالا بیش از صادرات آن و در ازای واردات کالا، صادرات پول و از آنجایی که چین بزرگترین مقصد ورود این پولهای حاصل از واردات است، تورم آمریکا که حاصل از چاپ پول بدون پشتوانه است،  به چین منتقل میشود. بانک مرکزی چین هم طبق برنامه تعریف شده ی خود، دلارهای اضافه را هم میگرفت و به ازای آن یوآن چاپ میکرد و این جرقه ی تورم بود. درواقع PBOC مجبور بود یوآن بیشتری چاپ تا دلارهای اضافه را جمع کند و همه ی این اجبار به چاپ کردن بخاطر ثابت نگه داشتن نرخ تبدیل ارز دو کشور بود. به علاوه PBOC در ازای دلارهای سرگردان، دست به سرمایه گذاری مطمئنی بنام خرید اوراق قرضه آمریکا میزد. به همین ترتیب هرچه ترازتجاری آمریکا منفی تر میشد و هرچه ترازتجاری چین مثبت تر، چین تورم بیشتری وارد و اوراق بیشتری خریداری میکرد. برنده دو طرف بازی آمریکا بود! در پی این ورود تورم منفی به چین، چین ناچار به کاهش ارزش یوآن میشد. حال همین اتفاقات را با این پیشینه، درحال حاضر نظاره گر هستیم. ابتدا آمریکا اعمال تعرفه میکند؛ چین هم متقابلا اعمال تعرفه میکند. سپس قدم های زیگزاگی در اعمال تعرفه برداشته میشود. ترامپ به فکر سلاح دومی بنام نرخ بهره می افتد بنابراین بر رئیس پیشین و کنونی فدرال رزرو، فشار می آورد تا ارزش دلار را پایین نگه دارد تا هم جلوی رکود را بگیرد، هم تورم منفی ورودی از چین را خنثی کند و هم تورم به چین صادرکند و صنایع چین را که بر پایه صادرات شکل گرفته اند فلج کند و رکود و بیکاری به چین تحمیل و در مجموع اینها موجب اشتغال و رونق به اقتصاد خود شود. ترامپ بالاخره موفق به تغییر رئیس فدرال رزرو میشود و او هم نرخ بهره را در راستای کاهش ارزش دلار کاهش میدهد. ترامپ در کنار کاهش نرخ بهره، با نقض آتش بس یک ماهه، مجدد اعمال تعرفه میکند: ده درصد بر روی 300 میلیارد دلار کالای باقیمانده وارداتی از چین.(۶) چین هم درست 5 روز بعد از این دو اقدام آمریکا، زمین بازی را از اعمال تعرفه تغییر و قدم در زمین کاهش ارزش یوآن گذاشته و به واردکنندگان محصولات کشاورزی میگوید فعلا واردات را تعلیق کنند و این تعلیق مساوی میشود با سقوط معاملات آتی ذرت و سویا در همان روز اعلام خبر.(۷) چین با این اقدام پس از 11 سال از بحران 2008، توانست ارزش یوآن را به بالای 7 در برابر هر دلار برساند و 2.61 درصد به نسبت 5 روز قبل از ارزش آن بکاهد.(۸) این خلاصه ای بود از آنچه که اتفاق افتاد. ادامه👇