‏🇮🇳🥛آیا «هندسّون» همان «هندوستان» است؟ 🐮این عبارت در شعر عامیانۀ «اتل متل توتوله» کاملاً شفاف به‌نظر می‌رسد، درحالی‌که، به‌گمان نویسنده، مراد از «هندسّون»، هندوستان نیست. این لفظ در بازی‌شعر کودکانۀ دیگری نیز که در دَوانِ استان فارس رایج است، به‌کار رفته‌است: کاسَ کنار هندسّون/ کاسَت بیار روغن* بسون. ... به‌نظر نگارنده، بخش نخست لغت هندسّون با لغت خوانساری «هندو» /hendu/ به‌معنی «شیرواره» مربوط است. این لغت در ترکیب «شیرهندو» /šir-hendu/ به‌معنی «شیرواره» و «نوبت جمع‌آوری شیر» نیز به‌کار رفته‌است... عمل شیر قرض دادن در برخی منابع نیز با گونۀ /hindu/ ضبط شده‌است. شیرواره سنتی رایج در بسیاری از فرهنگ‌ها و آبادی‌های ایران بوده‌است که در آن، با نظم و اصولی مشخص، همسایه‌ها و عموماً زنان، یا دامدارانِ جزء با میزان دام کمتر، که درنتیجه شیر کمتری دارند، در قالب گونه‌ای تعاونی سنتی، روزانه شیر دام خود را به هم قرض می‌دهند تا یک نفر بتواند در یک روز مشخص، میزان لبنیات بیشتری تولید کند... . نگارنده نیز لفظ هندسون را در برخی فرهنگ‌های گویشی‌ای یافته‌است که این سنت در آن‌ها رایج است. گرچه این واژه در پی کم‌رنگ شدن سنت شیرواره منسوخ شده‌است، اما، براساس پژوهش میدانی وی در روستاهای خوانسار، این لفظ در نزد کهنسالان شناخته‌شده ‌است. با توجه به پسوند «ـِستان»، که پسوند اسم‌مکان‌ساز است، هندسون در این بازی به‌معنی مکانی است که عمل هندو یا شیرواره در آن انجام می‌شود. همچنین، ممکن است لفظ هندو در ترکیب با «آباد»، یعنی «هندوآباد»، که جای‌نام برخی آبادی‌های ایران است، با موضوع شیرواره مرتبط باشد. شایان ذکر است که در روستای هندوآبادِ اردستان عمل شیرواره سنتی رایج بوده‌است و به آن «شیرپِسّویی» /šir-pessui/ گفته می‌شود. *در اینجا روغن نیز از فراورده‌های لبنی است. خلاصه‌ای از: #عفت_امانی (پژوهشگر ارشد گروه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، مقالۀ «هندسّون»، در: مجلۀ نامۀ فرهنگستان، اسفند ۱۴۰۰، دورۀ ۲۰، شمارۀ ۴ (پیاپی ۸۰)، ص ۱۰۲ و ۱۰۳. #واژه #گویش_شناسی #گروه_واژه_گزینی_فرهنگستان_زبان_و_ادب_فارسی @cheshmocheragh