مرکز خاوه شناسی

دشت ورامین علی رغم واقع شدن در حاشیه کویر مرکزی ایران، از اقلیمی گرم و خشک برخوردار است که گرمای طاقت فرسای تابستان های آن که گهگاه به نزدیک ۴۰ تا ۵۰ درجه می رسد، طاقت هر جنبنده ایی را طاق می کند چه برسد به موجود زنده و کم طاقتی همچون درخت.

اما در این دشت حاصلخیز که امروزه، دوران سخت بحران هایی همچون گرما و کم آبی را می گذراند، درختان کهنسالش چنان جاذبه ایی را به وجود آورده اند که نه تنها گردشگران ایرانی، بلکه گردشگران خارجی را به سوی خود می کشاند.

این نوشتار درباره جاذبه درختان کهنسال و جاده های درختی در روستاهای این دشت است. درختانی که سالها و بلکه قرن ها را به سلامت گذرانده و تا امروز پابرجا مانده و تبدیل به جاذبه های گردشگری طبیعی شده اند.

باتوجه به وجود جاده های درختی متعدد در این دشت همچون جاده های درختی کاج روستای شمس آباد و چنار روستای احمدآباد کوزه گران در شهرستان #ورامین، چنار روستاهای یوسف رضا و پلنگ دره در شهرستان #پیشوا، چنار روستای فیلستان در شهرستان #پاکدشت و زبان گنجشک روستای پوئینک در شهرستان #قرچک، آنچه که امروزه در این سرزمین حاشیه کویری تبدیل به نگینی گرانبها و درخشان شده است، #جاده_درختی ورودی روستای هدف گردشگری خاوه در شرق شهرستان ورامین است.

خاوه به دلیل برخورداری از جاذبه های متنوع باستانی، تاریخی، معماری، مذهبی، طبیعی، روستایی و ... به عنوان #روستای_هدف_گردشگری شناخته می شود.

اما سخن از جاده درختی ورودی روستای خاوه، حدیث دیگریست. جاده ایی که عنوان طولانی ترین جاده درختی این دشت و حتی استان تهران را یدک می کشد و با درختان کهنسال زبان گنجشک، تبدیل به #دالانی_بهشتی در ورودی این روستا شده است.

این جاده درختی زیبا در ورودی روستا از سمت شمال( شهرستان پیشوا ) قرار گرفته است.
تمام درختان باصفای این جاده، یکدست از نوع #زبان_گنجشک (ون) می باشد که به طول ۲ کیلومتر به تعداد حدود ۳ هزار اصله بنا بر نظر ریش سفیدان روستا تقریبا در  سال ۱۳۱۰ هجری شمسی به همت #حاج_آقا_محمد_معصومی از بزرگان روستای خاوه و توسط روستائیان این روستا کاشته شده است.

پیران روستا به خاطر دارند که در دوران پهلوی اول به مدد برخورداری از آب قنات و بعدها آب موتور آب، اکثر درختان این جاده توسط دانش آموزان روستا به یادگار کاشته و به نام خودشان نامگذاری شده و هر دانش آموز متعهد شده بود که تا آخر عمر و تا زمانی که زنده است از درخت خود مراقبت نماید و اگر خشک شد و یا شکست، نهال جدیدی جایگزین آن نماید.
اکنون که گرد پیری بر چهره ی برخی از تنها بازماندگان همان دانش آموزان نشسته، آن ها همچنان چون دوران دانش آموزی، خود را مکلف به حفاظت از جاده درختی می دانند.

در سال های اخیر نیز در کنار این جاده ورودی، جاده دیگری به عنوان خروجی به همت بخشداری، دهیاری و شورای اسلامی روستا احداث و با کاشت نهال و درختانی جدید، انشالله تا چند سال آینده قد برافراشته و زیبایی جاده را دوچندان خواهد کرد.

این جاده امروزه یکی از مهمترین جاذبه های تاریخی، طبیعی و روستایی شهرستان ورامین و روستای خاوه محسوب می گردد و قرار داشتن آسیاب آبی بزرگ و سنتی روستا درکنار آن، امروزه تبدیل به لوکیشن ساخت بسیاری از فیلم ها و سریال های سینمایی و تلویزیونی همچون سریال پرمخاطب مرضیه شده و همه ساله میزبان و پذیرای جهانگردان و ایرانگردان بیشماری می باشد.

از جمله ویژگی های این جاده درختی که در تاریخ اجتماعی و کشاورزی شهرستان و این روستا در نوع خود بی نظیر است، اجرای سنت پسندیده #نذر_آب_کشاورزی روستائیان برای ماندگاری طبیعت این جاده است. اینگونه است که از همان زمان کاشت، جوی و نهر آبی در دوطرف جاده احداث و کشاورزان سهمیه آب زمین های کشاورزی خود را، خودخواسته از این جوی عبور می‌دهند تا ضمن ثواب اخروی، هم این درختان تشنه نشوند و هم اینکه ایفاگر نقش واقعی خود در احیای این طبیعت باشند.

برگزاری آیین مردمی و سنتی #سیزده_بدر در فروردین هر سال، جلوه دیگری از شکوه این جاده است. از صبح روز سیزدهم، شهری ها و اهالی روستاهای اطراف به این جاده می آیند و با اطراق در حاشیه آن و اجرای ساز و دهل سنتی، به پخت غذاهای سنتی از جمله آش و درست نمودن چای آتیشی پرداخته و تا غروب آفتاب با اجرای بازی های بومی و محلی همچون چوب بازی، روز سیزده فروردین خود را با شکوه خاصی به اصطلاح بدر نموده و آنرا گرامی می دارند.

امید است با ثبت پرونده این جاذبه طبیعی در فهرست میراث ملی کشور توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، طلایه دار حفظ بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی سرزمینمان باشیم.

💠 همراه ما باشید در کانال #ورامین_گردی
💠 @varamingardi

📌 بازدید دکتر نوش آبادی از نمایشگاه نقاشی #ردپای_کویر

🔻نماینده مردم شهرستان های ورامین، پیشوا و قرچک در مجلس شورای اسلامی از نمایشگاه نقاشی رنگ روغن #استاد_حسن_نادرعلی با عنوان 《ردپای کویر》بازدید کرد.

🔻در این بازدید که #طاهری رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ورامین، #تاجیک مسئول امور گردشگری شهرداری ورامین، #رودگر مسئول بسیج هنرمندان، #خانی_قلعه مسئول انجمن خوشنویسان و جمعی از هنرمندان حضور داشتند، دکتر حسین نوش آبادی از تک تک ۲۱ آثار نقاشی به نمایش درآمده بر روی بوم با موضوع جاذبه های گردشگری، باستانی، تاریخی، مذهبی، طبیعی، روستایی و ... شهرستان های #ورامین، #پاکدشت، #پیشوا و #قرچک بازدید و ضمن گفتگو با مسئولان و هنرمندان حاضر در این نمایشگاه، بر حمایت مسئولان از این هنرمند ملی و مردمی با خرید آثار فاخر ایشان و نگهداری آن در شهرستان جهت بازدید گردشگران و علاقمندان تاکید کرد.

🔻شایان ذکر است این نمایشگاه که به همت #امور_گردشگری سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری ورامين و با همکاری اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان ورامین و مجمع شهرداران آسیایی در #فرهنگسرای_رازی ورامین برپا گردیده، تا #۱۹_بهمن از ساعت ۱۰ صبح الی ۱۸ عصر به صورت #رایگان میزبان علاقمندان هنر نقاشی و تاریخ ورامین می باشد.

💠 ورامین گردی
💠 @varamingardi

میراث‌فرهنگی، هویت هر قوم است و آنچه که از گذشتگان منجمله آثار ملموس یا ناملموس به‌ جای مانده و به ما رسیده، گوهرهای گرانبهای این میراث هستند که باید حفظ و به آیندگان منتقل شود.

در این راستا، خانه های قدیمی که هویت تاریخی شهرها و روستاها و ساکنان محل استقرار و سکونتشان هستند، جزئی از این میراث و فرهنگ اصیل ایرانی می باشند که در گوشه گوشه ی کشورمان می توان از آن نشانی یافت.

در #دشت_ورامین و در شهرستان های آن ازجمله ورامین، پاکدشت، پیشوا و قرچک و روستاهای آن، عمارت ها و خانه های قدیمی از دوران صفویه، افشاریه، زندیه، قاجاریه و پهلوی قد برافراشته و گواه زنده تاریخ هستند.
خانه ها و عمارت هایی همچون عمارت شازده ناصرالدین میرزا در روستای جمال آباد #پاکدشت، خانه تاریخی حقیقی شهر #پیشوا، خانه بنی عامری روستای حاجی آباد عرب، خانه ارباب حسین رمضان زاده روستای قلعه بلند، خانه یدالله خان ممیزی شهر ورامین، خانه ننه آقا، خانه احمدی ها و عمارت های معصومی روستای خاوه، خانه الله قلیخان سپانلو روستای دمزآباد، خانه عمو مش رضا روستای کویرآباد، خانه تاریخی خالدی و خانه محمودخان کاشانی روستای حصار حسن بیک، عمارت های ایوب خان و جعفرخان علیدوستی روستای تجره، خانه عباس خان عالیدایی روستای جعفرآباد جنگل و خانه های تاریخی خانلر خانی های روستای جعفرآباد اخوان شهرستان #ورامین، خانه محمد حسین خان روستای امین آباد شهرستان #قرچک، خانه کاشانه شهر #جوادآباد و ده ها خانه تاریخی دیگر که از مصادیق بارز این ادعا بوده و گنجینه های هنر و معماری سنتی روستایی دشت ورامین هستند.

از ویژگی های این بناهای ارزشمند، خانه های آجری و بعضا خشت و گلی با پلان های بزرگ و حیاط های فراخ و سردرب های عظیم، هشتی های بلند، تنورهای گرد و گرم و مطبخ هایی با دودکش بلند و آب انبارها و حوض های آبی رنگ و حمام های پوشیده از ساروج، اندرونی و بیرونی های وسیع با رف های هندسی و گچبری های نقش برجسته گل و بوته، اطاق های پنج دری با درهای چوبی دولنگه و شیشه های رنگی با بادگیرهای رفیع بود که خنکایش در تابستان ها، روحت را جلا می داد.

آنچه مهم است، عشق و هنری است که در دل معمار و خالق آنها برای خلق فضاهای دلخواه و زیبا نهفته است و دست ها در تجسم بخشیدن به این هنر از سنتی یگانه بهره جسته اند.

خانه هایی که وقتی قدم در آن می گذاری، سادگی و صفای آن روح و روانت را آرامش می بخشد تا گذر عمر را احساس نکنی و ناخودآگاه تو را به گذشته های دوری می برد و بر سر سفره پربرکتی می نشاند و نهیب می زند تا که به خاطر بیاوری هرچه داری از برکت همان است.

امروزه نیز، بناهای سنتی جدید که توسط علاقمندان فرهنگ ایران و ایرانی و برگرفته از سنت گذشتگان ساخته شده و می شوند، همچون خانه سنتی تاجیک در روستای قلعه سین، خانه سرای ماه سلطان در روستای خاوه و ... میراث ارزشمندی از این هویت هستند که در کنار بناهای تاریخی، تمدن و هویت شهر و روستای خود را می سازند و تلاش برای آگاهی‌افزایی عمومی درباره اهمیت این میراث‌ گرانبها، گامی برای ارج نهادن به هویت تاریخی هر ملت به شمار می‌رود.

اکنون تعدادی از این خانه های موصوف که دارای پتانسیل های بالقوه گردشگری بودند، با همت ستودنی مالکان آن، بازسازی و مرمت گردیده و هویتی دوباره یافته و به روزهای درخشان و با اصالت خود بازگشته و بعضا با تبدیل آنها به اقامتگاه های بوم گردی پذیرای گردشگران و علاقمندان به بناهای تاریخی، غذاهای سنتی و طبیعت بکر روستا در محیطی آرامش بخش شده اند.

از اینرو باید گفت خانه های قدیمی، بافت فرسوده نیستند که یک شبه با لودر، بیل و کلنگ به جان نحیف و سالخورده آن افتاد. بلکه بناهایی تاریخی هستند که با پشتوانه ی عظیم فرهنگی، سرگذشتی به بلندای تاریخ دارند و به یادگار از گذشتگان به ما رسیده و علی رغم همه ی ناملایمت ها، هنوز هم نظاره گر تاریخ و حوادث آن هستند.

با اندکی مهربانی و علاقه به فرهنگ برجسته و تاریخ کهن کشورمان، می توان با بازسازی آن ها و حتی تعریف کاربری جدید، هویتی دوباره به آنها بخشید و ضمن حفظ این یادگارهای ارزشمند، ایفاگر نقش واقعی خویش در حفظ فرهنگ، تاریخ و معماری شهر و روستای خود بوده و در تاریخ شرمنده نباشیم.

💠 مرکز خاوه شناسی
💠 @khaveh_shnasi