مرکز خاوه شناسی

میراث‌فرهنگی، هویت هر قوم است و آنچه که از گذشتگان منجمله آثار ملموس یا ناملموس به‌ جای مانده و به ما رسیده، گوهرهای گرانبهای این میراث هستند که باید حفظ و به آیندگان منتقل شود.

در این راستا، خانه های قدیمی که هویت تاریخی شهرها و روستاها و ساکنان محل استقرار و سکونتشان هستند، جزئی از این میراث و فرهنگ اصیل ایرانی می باشند که در گوشه گوشه ی کشورمان می توان از آن نشانی یافت.

در #دشت_ورامین و در شهرستان های آن ازجمله ورامین، پاکدشت، پیشوا و قرچک و روستاهای آن، عمارت ها و خانه های قدیمی از دوران صفویه، افشاریه، زندیه، قاجاریه و پهلوی قد برافراشته و گواه زنده تاریخ هستند.
خانه ها و عمارت هایی همچون عمارت شازده ناصرالدین میرزا در روستای جمال آباد #پاکدشت، خانه تاریخی حقیقی شهر #پیشوا، خانه بنی عامری روستای حاجی آباد عرب، خانه ارباب حسین رمضان زاده روستای قلعه بلند، خانه یدالله خان ممیزی شهر ورامین، خانه ننه آقا، خانه احمدی ها و عمارت های معصومی روستای خاوه، خانه الله قلیخان سپانلو روستای دمزآباد، خانه عمو مش رضا روستای کویرآباد، خانه تاریخی خالدی و خانه محمودخان کاشانی روستای حصار حسن بیک، عمارت های ایوب خان و جعفرخان علیدوستی روستای تجره، خانه عباس خان عالیدایی روستای جعفرآباد جنگل و خانه های تاریخی خانلر خانی های روستای جعفرآباد اخوان شهرستان #ورامین، خانه محمد حسین خان روستای امین آباد شهرستان #قرچک، خانه کاشانه شهر #جوادآباد و ده ها خانه تاریخی دیگر که از مصادیق بارز این ادعا بوده و گنجینه های هنر و معماری سنتی روستایی دشت ورامین هستند.

از ویژگی های این بناهای ارزشمند، خانه های آجری و بعضا خشت و گلی با پلان های بزرگ و حیاط های فراخ و سردرب های عظیم، هشتی های بلند، تنورهای گرد و گرم و مطبخ هایی با دودکش بلند و آب انبارها و حوض های آبی رنگ و حمام های پوشیده از ساروج، اندرونی و بیرونی های وسیع با رف های هندسی و گچبری های نقش برجسته گل و بوته، اطاق های پنج دری با درهای چوبی دولنگه و شیشه های رنگی با بادگیرهای رفیع بود که خنکایش در تابستان ها، روحت را جلا می داد.

آنچه مهم است، عشق و هنری است که در دل معمار و خالق آنها برای خلق فضاهای دلخواه و زیبا نهفته است و دست ها در تجسم بخشیدن به این هنر از سنتی یگانه بهره جسته اند.

خانه هایی که وقتی قدم در آن می گذاری، سادگی و صفای آن روح و روانت را آرامش می بخشد تا گذر عمر را احساس نکنی و ناخودآگاه تو را به گذشته های دوری می برد و بر سر سفره پربرکتی می نشاند و نهیب می زند تا که به خاطر بیاوری هرچه داری از برکت همان است.

امروزه نیز، بناهای سنتی جدید که توسط علاقمندان فرهنگ ایران و ایرانی و برگرفته از سنت گذشتگان ساخته شده و می شوند، همچون خانه سنتی تاجیک در روستای قلعه سین، خانه سرای ماه سلطان در روستای خاوه و ... میراث ارزشمندی از این هویت هستند که در کنار بناهای تاریخی، تمدن و هویت شهر و روستای خود را می سازند و تلاش برای آگاهی‌افزایی عمومی درباره اهمیت این میراث‌ گرانبها، گامی برای ارج نهادن به هویت تاریخی هر ملت به شمار می‌رود.

اکنون تعدادی از این خانه های موصوف که دارای پتانسیل های بالقوه گردشگری بودند، با همت ستودنی مالکان آن، بازسازی و مرمت گردیده و هویتی دوباره یافته و به روزهای درخشان و با اصالت خود بازگشته و بعضا با تبدیل آنها به اقامتگاه های بوم گردی پذیرای گردشگران و علاقمندان به بناهای تاریخی، غذاهای سنتی و طبیعت بکر روستا در محیطی آرامش بخش شده اند.

از اینرو باید گفت خانه های قدیمی، بافت فرسوده نیستند که یک شبه با لودر، بیل و کلنگ به جان نحیف و سالخورده آن افتاد. بلکه بناهایی تاریخی هستند که با پشتوانه ی عظیم فرهنگی، سرگذشتی به بلندای تاریخ دارند و به یادگار از گذشتگان به ما رسیده و علی رغم همه ی ناملایمت ها، هنوز هم نظاره گر تاریخ و حوادث آن هستند.

با اندکی مهربانی و علاقه به فرهنگ برجسته و تاریخ کهن کشورمان، می توان با بازسازی آن ها و حتی تعریف کاربری جدید، هویتی دوباره به آنها بخشید و ضمن حفظ این یادگارهای ارزشمند، ایفاگر نقش واقعی خویش در حفظ فرهنگ، تاریخ و معماری شهر و روستای خود بوده و در تاریخ شرمنده نباشیم.

💠 مرکز خاوه شناسی
💠 @khaveh_shnasi