نکتهای در تکمیل یادداشتم در شمارهٔ ۲۰۸ آینهٔ پژوهش
در مطلبی که در شماره ۲۰۸ آینهٔ پژوهش نوشتم حین بحث دربارهٔ عبارت گرجی «مویی مویی» در دو رباعی خاقانی، به ابهام دربارهٔ اشتقاق این عبارت اشاره کردم.
معمولا این نکته بعنوان امری بدیهی در میان محققان پذیرفته شده که «مویی» کلمهٔ گرجی است بهمعنای «بیا!». این مطلب ظاهراً پس از اشارهٔ مینورسکی (در این
مقاله) میان محققان ایرانی نیز پذیرفته شده. با این حال محققان درباره اشتقاق دقیق این کلمه هرگز چیزی نگفتهاند. مینورسکی هم توضیحی درباره اشتقاق آن نداده ولی برای بحث بیشتر به مطلبی از یوری نیکالایویچ مار ارجاع داده است. بنابراین یوری مار (۱۹۳۵) ظاهراً نخستین کسی بوده که به گرجیبودن این عبارت پی برده است.
همانطور که در یادداشت خود آوردهام، شکل امروزی این کلمه در گرجی «mo-di» است (mo پیشوند فعلی است). اما تلفظ کلمه نزد خاقانی با توجه به قوافی دو رباعی، باید mōyē یا mōʔē بوده باشد، که اگر آن را فعل امر در نظر بگیریم، توالی «mo» در آن نیز پیشوند فعلی خواهد بود. از این رو صورت مستعمل در رباعی خاقانی اختلاف قابل توجهی با modi در گرجی امروز دارد.
خوشبختانه به لطف استاد ارجمند جناب آقای دکتر آبتین گلکار، بنده به مطلب یوری مار دسترسی پیدا کردم. در آنجا یوری مار تلفظ صورت مستعمل در شعر خاقانی را moi یا moe دانسته ( که طبق آنچه نوشتم، قطعا moe صحیح است). او سپس به کاربرد صورت «مویی» بمعنی فعل امر از «آمدن» در ترجمهٔ گرجی
ویس و رامین (در قرن پنجم ق.) اشاره کرده و بنابراین، اشتقاق لفظ «مویی» در شعر خاقانی از مطلب یوری مار کاملا روشن میشود.
مطلب یوری مار در فایل پیدیاف ذیل، در صفحهٔ ۱۲، پانوشت دوم آمده است
@khaghaniliterature