جریان اسلامی شدن ایران (شماره ۴)

بدیهی است که به هیچ وجه این دلیل شامل حال تمام ایرانیان نمی شود. قبل از هر چیز شهر نشینان و سایر دسته های ده نشین بخصوص ساکنان قرا و قصباتی که مستقیماً در تحت تصرف حکومت اسلام در آمد، و همچنین سایر 《دهات منفرد》 از حوادث نامبرده مبرا مانده اند؛ ولی در این قسمتها نیز اسلام به دلایل مختلفی به زودی و به طور عمیقی پی ریزی شد: یعنی شهرها به علل سیاسی به نیروی حکومت تمایل پیدا می نمودند ، و کارگران زرتشتی نیز که ( با آتش و آب و خاك سر و کار داشتند ) به عنوان نجس مورد تحقیر واقع می گشتند، آزادی خود را از این فشار روحی در قبول اسلام می دیدند. علاوه بر این ممکن است شباهتهای موجود بین دین زرتشت و اسلام نیز قبول اسلام را بر زرتشتیان آسان کرده باشد. چه اینکه تصور دو نیروی موجود در دین زردشت، یعنی نیکی و بدی را می توانستند در تحت تصور الله و ابلیس بیابند، افكار مذهبی دیگر مثل خلقت جهان در شش دوره (روز )، قیامت و جهنم ، ملائکه و شياطين ، و عقیده بر اینکه اولین انسان فطرت نیکی داشته است در هر دو مذهب مشترک بود. شاید هم لزوم پنج دفعه نماز را در شبانه روز از دین زرتشت به اسلام سرایت کرده باشد(؟)، و به این جهات ممکن است نه ترک مذهب گذشته و قبول مذهب جدید در عده ای دشوار نیامده باشد. در اندکی از مناطقِ آباد نیز مثلاً در دیلم (حدود سال ۸۰۰ م، برابر ۱۸۴ هجری)، اسلام به وسیله سربازانی که خدمت آنان پایان یافته بود وارد شد، و این امر همانطوری که مشهور است، در غیر دیلم نیز بسیار اتفاق افتاده است. در این موارد نیز حتماً در درجه اول دلایل سیاسی و اقتصادی ملاک گرویدن به اسلام بوده است زیرا ما می شنویم که قسمت اعظم اهالی بلافاصله پس از تسلط اسلام بر نواحی آنان، اسلام آورده ند. مثلاً در جندی شاپور در سمرقند (《پس از سوزاندن بتها》) در کوهستان نمرون (واقع در نزدیک این شهر) در اسروشنه سال۸۲۲ / ۸۲۳ برابر با ۲۰۷ هجری (حاکم آنجا) و نیز سال ۹۷۱م، اهالی تیزومکران. نظیر همین نیز درباره زُط (جَت= GHAT) که بعداً مشهور گشته، صادق است. (ج اول _ ص ۲۴۹ _ ۲۵۱)

اِشپولر،برتولد _ ایران در قرون نخستین اسلامی _ ترجمه جواد فلاطوری _  انتشارات علمی و فرهنگی_ سال ۱۳۶۹

#ستیز_و_سازش_زرتشتیان_با_اسلام
#سقوط_ساسانیان
#ساسانیان_بعد_از_حمله_اعراب
https://t.center/ketabkhaFFRF