☄رپ: تجلی همزادپنداری یک نسل و یک سبک
✍محمدامین سلیمانی
توماج,یاس,پوتک,تتلو و... چهرههای شاخص سبکموسیقی هستند که محبوبیتفراوانی فیمابین احاد نسلزد دارد. موسیقیرپ بهطور کلی دارای مختصاتی است که بستر نوعی همزادپنداری را بین خود و اینطیف فراهم میکند. از قضا تشریح این رابطه همزادپندارانه میتواند محبوبیت رپ را تبیین کند.
دقیقا به همان نحو که شعر و سماع برای عرفان یک ابزار اند, عناصرموسقیایی با رپ نیز چنین رابطهای دارند. هدف موسیقیرپ اشکار کردن جوانب زیباشناختی هنر نیست; چرا که رپ به سوی همان هدفی میرود که در دهه ٧٠ میلادی از ان به عنوان یک بستر تاریخی برخواسته بود تا ندای اعتراضی سیاهپوستان و لاتینتباران امریکایی به مسئله تبعیضنژادی باشد.
روح ذاتا اعتراضی موسیقیرپ میتواند انرا به ایدهالی بدل کند تا پاسخگوی خواست و نیاز مبرم نسلزد جهت صورتبندی اعتراضات خود باشد. بنابر تاریخیت محدودی که نسلزد دارد, یکی از خصیصههای بارز این نسل را میتوان اعتراض و نقدخصمانه به سنتها و قواعد مرسوم دانست. چنانچه که شاهد هستیم ابعاد این رویکرد اعتراضی را میتوان در تضعیف مراجع فرافردی چون مردسالاری,پدرسالاری,روحانیت,تشکلهای اجتماعی و... دانست. "ساموئل دیویدسون", متکلم ایرلندی به صراحت حق مطلب را از بابت تضعیف این مراجع و تقویت فردیتشدگی وصف میکند:
جوانان فریاد میزنند هیچاندیشهای,هیچعملی,هیچحرمتی و هیچرسمی وجود ندارد که نتوان از ان تخطی کرد...
پیشینه موسیقیاعتراضی در ایران محدود به ورود رپ نیست. بلکه میتوان ردپای کاربستاعتراضی این هنر را به دوران مشروطیت و اشعاری اشخاصی چون میرزاده عشقی, ملکالشعرای بهار و عارفقزوینی نسبت داد. با این حال یکی از عللی که در نهایت منجر به چیرگی رپ به مثابه یک موسیقی اعتراضی شد, روحاعتراضی ان است که در موسیقیسنتی نمیتوان ان را به این حدت مشاهده کرد. چراکه موسیقی سنتی غالبا زیباشناسی,غنا و عرفان را سرلوحه کار خود قرار داده و گهگاهی تنها در حاشیه و در گریزگاههای خاصی اشاراتی به موضوعات اجتماعی_سیاسی کرده است.
افزون بر این مسئله رپ چندان در قید و بند قواعد عروضی نیست. بلکه جهت صورتبندی مفهوم مدنظر خود به رعایت حداقلهایی از قافیه و وزن اکتفا میکند. ضرب و اهنگ افسارگسیخته این سبکموسیقیایی شباهت غیرقابل اغماضی با روحیه رادیکال احادی دارد که خواهان گسستفوری و فوتی از تمام قیودات هستند.
البته در این بین مناسبات قدرت های سیاسی و موسیقیرپ چندان در گزینش رپ به مثابه یک ابزاراعتراضی بیتاثیر نبوده است. غالبا لفظ "زیرزمینی" به همین سبک اتلاق میشود که قدرتسیاسی انرا به نحوی سازمانیافته به رسمیتنشناخته و از کاربردش به شکلی فراگیر در رسانههای رسمی خودداری میکند. گویی موسیقیرپ در جعبهابزارهژمونی حاکمیت جهت تولیدفرهنگ ایدهال خود جایگاهی ندارد و به همین سبب, نسلزد انرا چونان عنصری میداند که عاری از هرگونه مضامین رسمی و حاکمیتی است.به تعبیری نسلزد رپ را بدان جهت سخنگوی خود میداند که سخنگوی قدرتحاکمه نیست.