جشن بهمنگان جشن بهمنگان، دوم بهمن‌ماه به‌گاهنامۀ زرتشتی و 26 دیماه به‌گاهشمارِ جلالی، جشنِ گرامی‌داشتِ ایزدِ خردمندیِ ایرانیان _ یعنی ایزدِ وهومَنَه _ است. وهومنه یا بهمن از دو واژۀ وهو (به‌معنای نیک) و منه (به‌معنای منش) تشکیل‌یافته‌است؛ پس بهمن یعنی «منشِ نیک» و منش جمعِ سه پیامِ «اندیشۀ نیک، گفتارِ نیک و کردارِ نیک» است. ازاین‌رو کسی که منش نیک را بر روانِ خود فرمانروا نماید، در اندیشه، گفتار و کردارش به نیکی دست‌می‌یابد؛ که این مفهومِ کُلیِ «نیکی» آنگاه‌که به‌زیرِ ذره‌بین می‌رود، به سه مفهومِ جزیی‌ترِ «آشتی، راستی و خردمندی» ریزتر می‌شود؛ که آشتی در اندیشه است و راستی در گفتار و خردمندی در کردار. ازاین‌رو، نمادِ مینویِ ایزدِ بهمنگان «دانایی و خرد» و نمادِ مادیِ آن «جانوران» اند و ایرانیان در روز جشن بهمنگان از گرفتنِ جانِ جاندارانِ سودمند خودداری می‌کنند. درون‌مایه (Theme) جشن بهمنگان چنانکه پیشتر نیز گفته‌شده، هریک‌از جشن‌های ایرانی یک «درون‌مایه» (Theme به‌انگلیسی) دارند؛ که این‌درون‌مایه شاملِ یک گل، یک نماد، یک رنگ، خوانِ جشن و محتویاتِ روی خوان است که رنگ جشن عموماً از رنگِ گلِ آن گرفته‌شده‌است. گلِ ویژه جشنِ بهمنگان گیاهِ «بهمنجَنه» است که به‌رنگِ سپید و کمی سرخ است. در روزِ جشنِ بهمنگان آشی به‌نامِ «بهمنجِه» یا «دانگو» (به‌شیرازی تلفظ شود!) پخته‎‌می‌شود که در آن، از گَرد خشک‌شدۀ گیاهِ بهمنجنه استفاده‌می‌شود. همچنین گیاه‌را به‌صورتِ دمنوش نیز دم‌کرده و می‌نوشند. خواصِ گیاهِ داروییِ بهمنجنه «گرمی» است که هم در فصلِ سردِ زمستان ما را درمقابلِ بیماری‌هایی چون سرماخوردگی مقاوم‌می‌سازد؛ و هم ازجهتِ گرمی بودن، باتوجه‌به‌اینکه گرمیجات تقویت‌کنندۀ حافظه و مغز و قوای فکریِ انسان است، ارتباط معنایی با «اندیشۀ نیک» دارد؛ زیرا خوردنِ آن به تقویتِ اندیشه و خردِ انسان می‌انجامد و ازهمین‌روی این‌گیاهِ دارویی نمادِ وهومنه/ بهمن و نمادِ بیداری و خردمندی است. خوانِ جشن بهمنگان بنابراین در جشنِ بهمنگان، بر روی خوانِ سپیدی این‌اجزاء را قرارمی‌دهیم: آشِ دانگو گیاهِ بهمنجنه خام به‌صورتِ نمادین نان و پنیر با گردِ بهمنجنه (مثلِ نان و پنیر با گردو؛ که خاصیتِ سردیِ آن را خنثی نماید) ماست با گردِ بهمنجنه سیر شیرینی آجیل شراب (سه جزء جدانشدنیِ هر خوان) و به‌صورتِ آیینی در بامدادِ روزِ جشن بهمنگان، په‌گاه از بستر برخاسته به کوه و دشت و صحرا می‌رویم و تا نیمروز (ظهر) به گردآوریِ گیاهانِ دارویی ازجمله بهمنجنه می‌پردازیم و آن‌را به نزدیکان خود نیز هدیه می‌دهیم. پس‌از بازگشت به‌صورتِ دسته‌جمعی به پختنِ آشِ دانگو می‌پردازیم تا آن‌را برای ناهار صرف‌کنیم. علتِ دانگو نامیدنِ این‌آش این است که ازآنجایی که آش با همکاریِ همۀ اهل‌محل پخته‌می‌شود، هرکسی‌از همسایگان که پس‌از گردشِ صحبگاهیِ روز جشن میزانی‌از بهمنجنه را تهیه‌کرده، آن‌را (دُنگِ خود را) دراختیارِ آش‌پز قرارمی‌دهد تا او آش را در دیگِ بزرگی برای همۀ محل بپزد؛ و ازاین‌رو این‌آش را دانگو نیز می‌خوانند. *** فصلِ زمستان پرجشن‌ترین فصلِ سال نزدِ ایرانیان است؛ که علتِ آن، فراخواندنِ بیشترِ ایرانیان به گرد‌هم‌آیی، نزدیکی و ایجادِ گرما، صمیمیت و شادی‌ست؛ ازاین‌رو که هم فصل سرد است و هم دشوار و مشکلاتِ زندگی بسیار؛ و ایرانیان شاید برای چیرگی‌بر این‌مشکلات، گردِ هم آمده و باهم مشورت و چاره‌اندیشی کنند تا با کمکِ یکدیگر بر دشواری‌های زمستانی چیره‌شوند؛ و این یکی‌از سازوکارهای تقویت‌کنندۀ همبستگیِ جمعی درمیان ایرانیان، و یکی‌از سازوکارهای باستانیِ تبدیل‌شدنِ ایرانیان به «ملت» است. #بهمنگان #بهمن #جشن #ایرانی #بهرام_ورجاوند @kavehiranfarr