پاسخ استادسیدعلیمیرافضلی:
این رباعی همانطور که نوشتهاند، علاوه بر حکیم عمر خیام به چند شاعر دیگر هم منسوب است: مولانا، عراقی همدانی و اوحد کرمانی. انتساب رباعی به خیام در سدۀ نهم هجری قمری صورت گرفته و هیچ گواهیی در منابع کهن وجود ندارد که بر این انتساب صحّه بگذارد. از میان سه گویندۀ دیگر، رباعی از مولانا و عراقی همدانی نمیتواند باشد. به این دلیل که در مجموعه رباعیات
نزهة المجالس که در نیمۀ اول قرن هفتم گردآوری شده، رباعی بی نام گوینده درج شده است. تاریخ گردآوری این مجموعه مقارن با ایام جوانی مولانا و عراقی است و هر رباعیی که در
نزهةالمجالس آمده باشد، بعید است از مولانا باشد. البته روایتی که ما از رباعی در
کلیات شمس میبینیم، بیشتر به تضمین شبیه است تا اصل رباعی. مولانا مشابه چنین رفتاری با بسیاری از رباعیات کهن فارسی داشته و از اجزای آنها در رباعیات خود بهره گرفته و رباهی جدیدی ساخته است. به عبارت دیگر، آنچه در
کلیات شمس آمده، روایت مولانا از یک رباعی کهن است.
میمانَد اوحدالدین کرمانی. ما رباعی را در سه دستنویس کهن رباعیات اوحد دیدهایم: نسخۀ ایاصوفیا که در ۷۰۶ ق کتابت شده. گزیدهای که شیخ امینالدین تبریزی فراهم آورده و شاگردش آن را به سال ۷۲۱ ق در
سفینۀ تبریز درج کرده و مجموعۀ کهن کتابخانۀ کمانکش ترکیه که در اوایل قرن هشتم گردآوری شده است. با این حساب، به نظر میرسد که سرایندۀ رباعی کسی نیست جز او. اتفاقاً گردآورندۀ
نزهةالمجالس به رباعیات او توجه و علاقۀ بسیاری داشته و تعداد زیادی از آنها را با نام یا بدون ذکر نام شاعر در رباعینامۀ خود آورده است. این نکته را هم بگویم که قدیمیترین جایی که رباعی به اسم خیام رؤیت شده، مجموعۀ
طربخانه رشیدی تبریزی است که در ۸۶۵ ق تدوین شده است.
#استادسیدعلیمیرافضلی
🦋🦋
C᭄❁࿇༅══════┅─
@jaliateadabi
┄┅✿░⃟
♥️❃─═༅࿇࿇༅═─