گاه‌نویسه‌ها | جواد رسولی

🔅#فیلمفارسی

به‌دنبال بازنشر مطلبی با موضوع چرایی انتخاب واژۀ فیلمفارسی برای دسته‌ای از فیلمهای سینمایی، خوانندگانی نظرات خود را برایم ارسال کردند. (با تشکر از ایشان)

🔸خانم #سپیده_صالحی (مترجم و ویراستار)
این متن رو خوندم ولی چون به ابعاد مختلف فیلم اطلاعات کافی ندارم. می‌پرسم، درست متوجه شدم؟
نوشته farce رو معادل فارس گرفته و برای همین واژۀ فیلمفارسی رو انتخاب کرده؟ یا با بازی با کلمات این‌ واژۀ فیلمفارسی رو انتخاب کرده؟
اگر بازی با کلمات کرده و واژه ساخته که هیچی وگرنه farce ربطی به فارسی نداره. و فیلمفارسی به فیلم‌های فارسیِ هجو و طنز سطح پایین می‌گه؟ واقعاً چرا به چنین فیلم‌هایی از ترکیبی با "فارسی" استفاده کرده‌؟ شأنِ واژۀ فارسی رو نگه‌نداشته‌، حتی سخیفش کرده‌.
هیچ واژه‌سازیِ متفکرانه‌ای نبوده.
@Gahnevise

🔸آقای #محمد_ارژنگ (مترجم و نویسندۀ کتاب‌های سینمایی)
...مطلبی را همرسان کرده بودید از آقای بیاتی نامی که فرضیه‌ای مطرح کرده بود در ربط فیلمفارسی به کمدی فارس.
اول بار که اصطلاح فارس را در معنای کمدی‌های اغراق‌آمیز و سطح پایین دیدم، دبیرستان می‌رفتم و بسیار به من برخورد چرا که آن را به ادبیات نمایشی یا سینمایمان مرتبط دانستم. یک جور توهین تویش می‌دیدم غافل از این که از ابداع این واژه باید ششصد سالی می‌گذشت که اساساً سینما اختراع شود، فارسی‌اش پیشکش.
همان‌طور که خود این آقای بیاتی گفته است، فارس، «کمدی»‌ای است که ویژگی‌هایی چون پیرنگ اغراق‌آمیز و غیره را دارد. یعنی شرط اولیۀ فارس بودن، کمدی بودن است. اما کاوسی، این اصطلاح را برای کمدی‌ها به کار نمی‌بَرد، که برای «ژانر»ی به کار می‌بَرد که همه‌مان می‌شناسیم. فیلم‌های آن دوره بر پردۀ سینماهای ایران دو دسته بودند: یا خارجی بودند که از اروپا یا آمریکا می‌آمدند، یا محصول داخل بودند که عموم مردم آن‌ها را فیلم‌های فارسی می‌نامیدند. و این اسم، بی‌شک از زبان این فیلم‌ها می‌آمد که یأجوج و مأجوج (مثل برخی فیلم‌های خارجی دوبله نشده) نبود، فارسی بود. به زبانی که همان مردم کوچه و بازار می‌شناختند. کاوسی از همین عبارتِ مردم کوچه و بازار استفاده کرد و با چسباندن دو کلمۀ فیلم و فارسی به هم، اسمی برای این ژانر سینمایی ساخت که از کمدی تا ملودرام و اکشن را در بر می‌گرفت. او اسم ژانر محبوب مردم عامی را از خود آن‌ها گرفته بود نه از دانشگاه‌های پاریس. و از همین روست که تصور می‌کنم اصطلاح فیلمفارسی در کنار واژگانی چون هواپیما، بیمارستان، شهرداری و... یکی از آن نمونه‌های تحسین‌برانگیز واژه‌سازی است.
🔸آقای #محسن_مدیرشانه‌چی (مترجم، نویسنده، دکترای علوم سیاسی)
با سپاس و پوزش؛ به نظرم این بحث اساساً سرِ کاری است! معنی فیلم فارسی یا فیلمفارسی اظهر من الشمس است. از اول هم دکتر کاوسی و هم همۀ مخاطبان منظورشان فیلمی بوده که به زبان فارسی است یعنی فیلم سینمای ایران که می‌شد آن را فیلم فارسی یا فیلم ایرانی نام گذاشت، همچون موسیقی ایرانی که همان موسیقی ملی است. این که فلان کلمۀ خارجی شبیه فارسی را بیاوریم و بعد از مقداری بحث بگوییم این آن نیست، از آن حرف‌هاست! مگر کسی فکر کرده این آن است!؟ این کار مثل این است که فی‌المثل بگوییم ایهاالناس منظور از موسیقی ایرانی موسیقی ایرانی است، irony یا طنز نیست!

✅فرضیه‌ای درباره فیلمفارسی

🔅چرا کلمه «فارسی» برای این دست فیلم‌ها به کار رفت؟
@Gahnevise

🔸در تاریخ تئاتر - دست کم از قرن ۱۵ میلادی – از ظهور نوعی کمدی کوتاه در فرانسه یاد شده که صرفاً هدفش سرگرمی و خنده بوده و بین دِرام‌های بلند مذهبی اجرا می‌شده است (comic filler). این گونه از کمدی، که بعد‌ها طولانی و مستقل می‌شود، چند ویژگی شاخص دارد: شخصیت‌پردازی‌های قالبی و اغراق‌آمیز، پیرنگ داستانی غیرمعقول با اتفاقات خام و نامحتمل، شوخی‌های بدنی، شرم‌آور، هرزه و جنسی و مشخصه‌های دیگری که تقریباً همان چیزی است که دکتر کاوسی به فیلمفارسی نسبت داده است. اسم این ژانر از کمدی، فارس/farce است که از farcire لاتین گرفته شده است
#فیلمفارسی
جزئیات در👇
entekhab.ir/002QJ6
🆔 @Entekhab_ir

✅فرضیه‌ای درباره فیلمفارسی

🔅چرا کلمه «فارسی» برای این دست فیلم‌ها به کار رفت؟
@Gahnevise

🔸در تاریخ تئاتر - دست کم از قرن ۱۵ میلادی – از ظهور نوعی کمدی کوتاه در فرانسه یاد شده که صرفاً هدفش سرگرمی و خنده بوده و بین دِرام‌های بلند مذهبی اجرا می‌شده است (comic filler). این گونه از کمدی، که بعد‌ها طولانی و مستقل می‌شود، چند ویژگی شاخص دارد: شخصیت‌پردازی‌های قالبی و اغراق‌آمیز، پیرنگ داستانی غیرمعقول با اتفاقات خام و نامحتمل، شوخی‌های بدنی، شرم‌آور، هرزه و جنسی و مشخصه‌های دیگری که تقریباً همان چیزی است که دکتر کاوسی به فیلمفارسی نسبت داده است. اسم این ژانر از کمدی، فارس/farce است که از farcire لاتین گرفته شده است
#فیلمفارسی
جزئیات در👇
entekhab.ir/002QJ6
🆔 @Entekhab_ir