🔷 سه دانشور یا سه متفکر!   🔶 اگر تفاوت کلمات «نمک» و «شکر» را نفهمیم و هریک را به جای دیگری به کار بریم چه روی می‌دهد؟ اگر تفاوت «نفت» و «بنزین» را چه؟ اگر تفاوت «شتر» و «گاو» را چه؟ یا تفاوت «سگ» و «گربه» را؟ یا تفاوت «دانشمند» و «دانشور» و «متفکر» و «فیلسوف» و «نویسنده» و «شاعر» و «پزشک» و «مهندس» را؟   ما از کودکی می‌‌‌آموزیم که چگونه چیزهای مختلف را ببینیم و نام‌شان و خصوصیات متفاوت‌شان را به خاطر بسپریم. بنابراین، هرکس از ما که شیر و پلنگ و اسب و گاو و سگ و گربه را به طریقی دیده باشد، خواه در تصویر و خواه در واقعیت، با شنیدن کلماتی که در زبان مادری خود او بر این چیزها دلالت می‌کنند به‌راحتی و بدون بدفهمی پی‌ می‌برد که از چه چیز دارد سخن گفته می‌شود و این چیز چیست. اما در خصوص مفاهیم انتزاعی‌تر کار به این سادگی نیست، به همین دلیل بدفهمی و شیادی بسیار است. به‌طور نمونه من دیروز دو تصویر از سه نامدار اهل ادب دیدم که در زیر آن سه کلمه نوشته شده بود: سه دانشور ایرانی (فرهیختگان)/سه متفکر ایرانی (دین آنلاین). اما نفهمیدم این سه نفر به چه معنایی می‌توانند هرسه به قول یکی «دانشور» و به قول دیگری «متفکر» باشند! در زبان ما «دانشور» یا «متفکر» به چه کسی گفته می‌شود؟ آیا برای «دانشور» یا «متفکر» تعریفی و خصوصیاتی هست، همان گونه که برای «پزشک» و «مهندس» تعریفی و خصوصیاتی هست؟   پس ببینید من اشتباه می‌کنم، یا اکنون «بازار زبان» هم مانند هرچیز دیگر آشفته و دلبخواهی شده است! و اکنون کلمات همان گونه ضرب/جعل می‌شوند که اسکناس بدون پشتوانه! یا کلمات همان‌گونه قیمت‌گذاری می‌شوند که کالا‌ها؟ آیا ما دچار «تورم زبان» شده‌ایم یا «گسیختگی و آشوب و آشفتگی زبان»؟ و اما این سه شخصیت:   ۱) محمود دولت‌ابادی اکنون به نام رمان‌نویس مشهور است و در جوانی بازیگری تئاتر و سینما هم کرده است. او را «رمان‌نویس» و «داستان‌نویس» و «نویسنده» می‌توان گفت، اما آیا او را  «دانشور» یا «متفکر» هم می‌توان گفت؟   ۲) استاد محمد علی موحد مترجم و نویسنده و پژوهندهٔ ادب و تصوف و عرفان و متون کهن و تاریخ و علم حقوق است. او را به‌راستی می‌توان «دانشور» گفت، اما آیا او را «متفکر» نیز می‌توان گفت؟   ۳) زنده‌یاد داریوش شایگان در زمینه‌های مختلف قلم زده است، از ادیان و  مکتب‌های فلسفی هند تا فرهنگ و ادب ایرانی و ادبیات اروپایی، اما آیا او را می‌توان «دانشور» گفت؟ یا او بیشتر «متفکر» است؟ یا هیچ کدام و بیشتر «مرد فرهنگ» است؟   اکنون از کجا می‌توانیم بفهمیم که «دانشور» کیست؟ و «متفکر» کیست و هریک چه ویژگی‌ها یا خصوصیاتی دارند؟ مدلول راستین این کلمات کجاست؟ یا چه کسی می‌تواند آنها را به ما نشان دهد؟ معنای این کلمات را چگونه باید فهمید، اگر تصویری مطابق با آنها نیست؟   سه‌شنبه، ۸ آبان، ۱۴۰۳ @fallosafahmshk