View in Telegram
📜🕯️🖋️شاهنامه قبل از فردوسی
✅پیش از اینکه اثر فردوسی نام شاهنامه را به خودش منحصر کند، لغت شاهنامه بر کتابها و تألیفاتی اطلاق میشد که داستان حکومت شاهان ایرانی در آنها بیان شده باشد. از این گونه کتابها سه اثر معروف است که عبارتند از 👇
🔥شاهنامه بزرگ ابوالمؤید بلخی
🔥شاهنامه ابو علی ،بلخی
🔥و شاهنامه ابومنصوری
✅عده ای از محققان قصیده مسعودی مروزی پیش از (۳۵۵ق) را نیز که در آن ذکر شاهان باستانی ایران گویا به ترتیبی تاریخی آمده بوده است شاهنامه مسعودی مروزی خوانده اند. اما نه مطهر بن طاهر مقدسی (سده ۴ق) که نام مسعودی را آورده و از قصیده او نیز مطالبی یاد کرده است و نه ثعالبی (وفات: ۴۲۹ یا ۴۳۰ ق)، اثر مسعودی مروزی را «شاهنامه» نخوانده اند.
✅ ثعالبی در ترجمه آزادی که از شاهنامه ابومنصوری به عربی کرده است آنرا مزدوجه فارسی مسعودی میخواند مقدسی هم که سه بیت از اشعار مسعودی را نقل کرده است اثر مسعودی را یک بار «قصيدته المحبّرة» خوانده ،است، که معلوم میکند شعر مسعودی شعری آراسته به صنایع بدیع و نفایس هنری بوده است، و یک بار هم «قصیدته بالفارسية.
✅ سه بیتی که از قصیدهٔ مسعودی در کتاب البدء والتاریخ مقدسی ذکر شده این ابیات است.
🔥نخستین کیومرث آمد به شاهی
🔥گرفتش به گیتی درون پیشگاهی
🔥چو سی سالی به گیتی پادشا بود
🔥که فرمانش به هرجایی روا بود ....
🔥سپری شد زمان خسروانا
🔥چو کام خویش راندند در جهانا
✅چنان که معلوم اهل فن ،است مصراع ثانی بیت یکم یا فاسد است و یا مسعودی در قصیده فارسیه اش از بحری به بحری میرفته است به هر حال اگر اشکال بیت یکم را نادیده بگیریم یا آنرا چنان که علامه ،قزوینی تقی زاده و بهار فرموده اند تصحیح کنیم ظاهراً قصیده فارسیه مسعودی به بحر هزج مسدس و بر وزن خسرو و شیرین نظامی بوده است.
✅ روایات داستانی که مسعودی در مزدوجهٔ خودش نقل کرده است با آنچه در شاهنامه فردوسی آمده فرق دارد مثلاً مسعودی بنای قهندز مرو را به تهمورث منسوب کرده است و مرگ زال را هم به دست بهمن بن اسفندیار دانسته است. در حالی که در روایت فردوسی زال به دست بهمن کشته نمیشود و ذکری هم از اینکه تهمورث قهندز مرو را ساخته باشد نیامده است بنابراین اگر مزدوجه مسعودی را که قدما هیچ گاه شاهنامه نخوانده اند کنار بگذاریم چنان که گفتیم سه شاهنامه پیش از شاهنامه فردوسی معروف بودهاند این کتب عبارتند از شاهنامه ابوعلی بلخی، شاهنامه نثر ابوالمؤید بلخی و شاهنامه ابومنصوری.
📙منبع:تاریخ جامع ایران جلد۱۵ص۲۷۹
#محمود_امید_سالار
🆔@conference_iranvich🔥
Telegram Center
Channel