با پژوهشگران گروه واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در کشف دوبارۀ زیباییهای زبان و ادبیات فارسی همراه شوید.
سروش: cheshmcheragh
اینستاگرام: _cheshmocheragh_
فیسبوک: Persian Terminology
توییتر: persiantermino1
ایتا: cheshmocheragh2
یافتن معادلهای فارسی برای واژههای تخصصی یکی از اهداف فرهنگستان و بهطور خاص گروه واژهگزینی در راستای هرچه علمیتر کردن زبان فارسی است. «هزارواژه»ها نامی عمومی است که فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای فرهنگهای موضوعی و تخصصی برگزیدهاست و در گروه واژهگزینی فرهنگستان برای واژههای حوزههای مختلف علمی تدوین میشود. تحقق این امر بهلطف ممارست طولانی در کار واژهگزینی صورت پذیرفتهاست و این گروه تاکنون موفق شدهاست دههاهزار معادل فارسی در برابر لغات و اصطلاحات بیگانه بیابد یا بسازد. هزارواژههای «باستانشناسی»، «علوم زمین»، «قطعات و اجزای خودرو» و «روانشناسی» از جملهٔ این فرهنگها هستند که دربردارندۀ واژههایی در حوزههای علمی ذکرشده است. در هزارواژهها مدخلها بهترتیب الفبای فارسی مرتب شدهاند و در برابر هر مدخل، که معادل فارسی مصوب فرهنگستان است، معادل انگلیسی آن آمده؛ سپس تعریف کوتاهی برای آن ارائه شدهاست که هدف از آن صرفاً درک بهتر مفهوم معادل فارسی منتخب است. در برابر برخی واژهها که لفظ بیگانۀ آن همچنان کاربرد دارد، علاوه بر معادل فارسی، لفظ بیگانه نیز آمدهاست. ازآنجاکه برخی هزارواژهها شامل واژههای تخصصی گروهی از رشتههای مختلف هر حوزۀ علمی است، برای تفکیک رشتهها و سهولت استفادۀ کاربر، در مقابل هر مدخل، رشتۀ کاربردیِ آن مشخص شدهاست. در انتهای کتاب، فهرست واژهها بهترتیب الفبای لاتین و نیز فهرستی براساس گروه یا شاخه بهترتیب الفبای لاتین آمدهاست. این کتابها برای علاقهمندان به این رشتهها در تمام مقاطع و نیز مترجمان و پژوهشگران مفید خواهد بود.
یکی از صنایع مهم و فعال در کشور، صنعت تایرسازی است، و چندین کارخانه در شهرهای مختلف ایران #تایر تولید میکنند. اما فعالان این صنعت چقدر به گردآوری واژههای تخصصی، تنظیم و #استانداردسازی تعریف آنها در حوزهٔ کاریِ خود علاقهمند بودهاند؟ آیا برای تبلیغ محصولات این کارخانهها توجهی به استفاده از واژههای فارسی میشود؟ به واژههای پرکاربرد «تایر بایاس» و «تایر رادیال» در آگهیهای تبلیغاتی توجه کنید. در سالهای ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹، کارگروه واژهگزینی #مهندسی_بسپارِ فرهنگستان، با دعوت از چند تن از متخصصان دانشگاهی و صاحبنظران باتجربه و نمایندگان یکی از کارخانههای بزرگ تولید تایر در ایران، واژههای بیگانهٔ این صنعت را بررسی و معادلیابی کرد. این کارگروه، با حفظ واژهٔ «تایر»، که هم کوتاه و باسابقه است و هم در فرایندهای واژهسازی فارسی (مانند تایرسازی) و در نام شرکتهای تولید تایر حضور داشتهاست، واژههای «تایر لایهاریب» و «تایر شعاعی» را برای دو واژهٔ پیشگفته برگزید و به تصویب فرهنگستان رساند. اما متأسفانه حتی در تبلیغات همان کارخانه نیز اثری از این مصوبات دیده نمیشود. ایراد کار کجاست؟
🎨 «در صنعت چاپ چهار رنگ کاربرد زیادی دارد.» «رنگ خودروها معمولاً چندلایه است.» «نارنجی ترکیبی از رنگهای زرد و قرمز است.»
در نگاهی کلی و غیرتخصصی، این جملهها ایرادی ندارند؛ اما اگر متخصص فارسیزبان علوم و فنّاوری رنگ باشید، میدانید که این جملهها غیرعلمی، مغشوش و نادرست است! بیتوجهی به شبکهٔ مفهومی و کمدقتی در برگردان واژههای علمی، به انتخاب واژهٔ «رنگ» برای سه مفهوم متفاوت منجر شدهاست. در جملهٔ نخست، رنگ بهجای colour آمدهاست؛ همین واژه در جملهٔ دوم بهجای paint؛ و در جملهٔ سوم بهجای hue ترجمه شدهاست! گروه واژهگزینی علوم و فنّاوری رنگ در فرهنگستان، واژههای فارسی جداگانهای را برای بیان هریک از این مفاهیم علمی برگزیدهاست؛ برای colour معادل «رنگ»، در برابر paint واژهٔ «پوشرنگ»، و در مقابل hue واژهٔ «فام» را انتخاب و تصویب کردهاست. یکی از ویژگیهای زبان علم، دقیق بودن آن است و در هنگام ترجمه نباید آن را زیر پا گذاشت. #واژهشناسی، گروه واژهگزینی #مهندسی_بسپار، شاخهٔ علوم و فنّاوری رنگ @cheshmocheragh