با پژوهشگران گروه واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در کشف دوبارۀ زیباییهای زبان و ادبیات فارسی همراه شوید.
سروش: cheshmcheragh
اینستاگرام: _cheshmocheragh_
فیسبوک: Persian Terminology
توییتر: persiantermino1
ایتا: cheshmocheragh2
یافتن معادلهای فارسی برای واژههای تخصصی یکی از اهداف فرهنگستان و بهطور خاص گروه واژهگزینی در راستای هرچه علمیتر کردن زبان فارسی است. «هزارواژه»ها نامی عمومی است که فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای فرهنگهای موضوعی و تخصصی برگزیدهاست و در گروه واژهگزینی فرهنگستان برای واژههای حوزههای مختلف علمی تدوین میشود. تحقق این امر بهلطف ممارست طولانی در کار واژهگزینی صورت پذیرفتهاست و این گروه تاکنون موفق شدهاست دههاهزار معادل فارسی در برابر لغات و اصطلاحات بیگانه بیابد یا بسازد. هزارواژههای «باستانشناسی»، «علوم زمین»، «قطعات و اجزای خودرو» و «روانشناسی» از جملهٔ این فرهنگها هستند که دربردارندۀ واژههایی در حوزههای علمی ذکرشده است. در هزارواژهها مدخلها بهترتیب الفبای فارسی مرتب شدهاند و در برابر هر مدخل، که معادل فارسی مصوب فرهنگستان است، معادل انگلیسی آن آمده؛ سپس تعریف کوتاهی برای آن ارائه شدهاست که هدف از آن صرفاً درک بهتر مفهوم معادل فارسی منتخب است. در برابر برخی واژهها که لفظ بیگانۀ آن همچنان کاربرد دارد، علاوه بر معادل فارسی، لفظ بیگانه نیز آمدهاست. ازآنجاکه برخی هزارواژهها شامل واژههای تخصصی گروهی از رشتههای مختلف هر حوزۀ علمی است، برای تفکیک رشتهها و سهولت استفادۀ کاربر، در مقابل هر مدخل، رشتۀ کاربردیِ آن مشخص شدهاست. در انتهای کتاب، فهرست واژهها بهترتیب الفبای لاتین و نیز فهرستی براساس گروه یا شاخه بهترتیب الفبای لاتین آمدهاست. این کتابها برای علاقهمندان به این رشتهها در تمام مقاطع و نیز مترجمان و پژوهشگران مفید خواهد بود.
در سال ۱۳۹۵، برابر پیشنهادی «خودروِ ترکیبی» برای خودروهای «هیبریدی» (hybrid car, hybrid vehicle)، در فرهنگستان زبان و ادب فارسی به تصویب رسید. این خودروها، برخلاف خودروهای معمولی که با سوختهای فسیلی کار میکنند، میتوانند همزمان از دو یا چند منبع قدرت، مثلاً منبع غیرفسیلی مانند برق یا هیدروژن بههمراه منبع فسیلی مانند بنزین یا گاز، استفاده کنند. خودروهای ترکیبی با خودروهای «دوگانهسوز» (bi-fuel) و همچنین خودروهای «دوسوختی» (dual-fuel) تفاوت دارند؛ ازاینرو که خودروهای دوگانهسوز در هر مرحله تنها یک سوخت فسیلی و خودروهای دوسوختی همزمان دو سوخت فسیلی را بهکار میگیرند. گفتنی است که واژۀ «دورگه» (یا پیوندی) برای hybrid بیشتر در حوزۀ زیستشناسی و گاه در زبانشناسی بهکار رفتهاست. این اصطلاح بهمعنی صدای بم و گرفته نیز در میان عموم رواج دارد؛ بنابراین، با توجه به تعریفی که دربارۀ کارکرد خودروهای ترکیبی داده شد، کاربرد آن در این حوزه مناسب بهنظر نمیرسد.
(تهیهشده در گروه واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی)
🚘 آیا میدانید چند نوع کیسهٔ هوا برای خودروها تعبیه میشود تا در صورت تصادفْ کمترین آسیب به افراد برسد؟ یک نوع کیسهٔ هوا در صندلی نصب میشود و از سُر خوردن سرنشینان به جلو جلوگیری میکند. این نوع کیسه را کیسههوای بالشتکی (cushion airbag) مینامند. کیسههوایی که سطح شیشهٔ کناری را میپوشانَد، کیسههوای پردهای (curtain airbag) نام دارد و کیسههوایی که در درون درهای خودرو نصب میشود تا در صورت تصادف جانبی از سرنشین محافظت کند، کیسههوای جانبی (side curtain airbag) نام دارد. کیسههوای زانو (knee airbag) در زیر ستون فرمان و جعبهٔ پیشخوان یا داشبورد نصب میشود. یک نوع کیسههوا ویژهٔ صندلی عقب و بین سرنشینان عقب خودرو طراحی شده که کیسههوای میانی (center airbag) نام دارد. کیسههوای شیشهٔ عقب (rear window airbag) از برخورد سرِ سرنشینان با شیشهٔ عقب جلوگیری میکند. حتی بعضاً برای حفاظت عابری نیز که با خودرو تصادف میکند تدبیری اندیشیده شده و کیسههوای عابر (pedestrain airbag) سطح شیشهٔ جلو را میپوشانَد تا به عابر آسیب کمتری وارد آید. امیدواریم نه خودتان تصادف کنید و نه خودرویتان!