دو کتاب از دکتر علی بلوکباشی علی بلوکباشی متولد ۱۳۱۴ خورشیدی، نویسنده و پژوهشگر حوزهٔ مردم‌شناسی است و از او با عنوان پدر مردم‌شناسی آکادمیک ایران یاد می‌شود. در سال ۱۴٠۲ و ۱۴٠۳ دو کتاب خوب از ایشان منتشر شد. یکی «مردم‌شناسی دین» و دیگری «مردم‌شناسی فرهنگ، کاروتولید و فرآوری خوراک‌وپوشاک». یک. «مردم‌شناسی دین» مطالعه‌ای‌ست در مناسک، باورداشت‌ها و آیین‌های مذهبی ایرانیان. از آنجا که ادیان نقش اساسی در زندگی باورمندانشان ایفا می‌کنند، بدون مطالعه در مذهب نمی‌توان بخش مهمی از کنش‌های نیک و بد انسان معتقد را فهم کرد. پژوهش تازهٔ آقای بلوکباشی دریچه‌ای تازه می‌گشاید و به فهم رفتارهای دینی انسان باورمند کمک می‌کند. این کتاب در سال ۱۴۰۲ توسط انتشارات دکتر محمود افشار منتشر شد و حاوی بیست‌وسه گفتار است که در پنج بخش تنظیم شده است: بخش نخست: شخصیت‌های فرهنگ‌سازِ مذهبی در گسترهٔ فرهنگ شیعی. در این بخش از ابعاد تاریخی، مذهبی و اسطوره‌ای علی بن ابی‌طالب، حسین بن علی، عباس بن علی، فاطمۀ زهرا(س) و فاطمه کلابیه (اُمُّ البنین) سخن گفته شده است. بخش دوم: آزمون و مناسک گذار. این بخش به مباحثی چون آیین تشرف، خِتان، بلوغ، کُستی‌بندی، مناسک حج، آیین مهر، علائم حلول، احضار و تسخیر روح، شیوه و آداب جن و... پرداخته است. بخش سوم: مناسک و آیین‌های مذهبی. این بخش موضوعاتی چون تعزیه، زنانه‌خوانی و بچه‌خوانی، تعزیهٔ حر شهید، تابوت‌گردانی، قالی‌شویان، شمایل نگاری و پرده‌خوانی، تکیه و حسینیه و... را شامل می‌شود. بخش چهارم: سازه‌ها و شعارهای نمادین مذهبی. تابوت، تعزیه، توغ، حجلهٔ عزا، جریده و پنجه در این بخش بررسی شده‌اند. بخش پنجم: باورها و رفتارهای مذهبی‌جادویی. در این بخش به اسفند، استخاره، دجال و جادو و جادوگری پرداخته شده است. دو. «مردم‌شناسی فرهنگ، کاروتولید و فرآوری خوراک‌وپوشاک». در پیشگفتار این کتاب پیش از هر چیز با مفهوم کار و تعریف‌های مختلف آن نزد اقتصاددانان مشهوری چون آدام اسمیت، کارل مارکس و دیگران آشنا می‌شویم. تقسیم کار بر حسب سن و جنس از دورهٔ باستان، همین‌طور تقسیم کار در جامعه‌های عشایری و روستایی از مطالبی است که به آن‌ها پرداخته شده است. در این بخش از خوراک و پوشاک نیز به عنوان دو دستاورد مهمِ کار انسان سخن گفته شده است. همین‌طور از تأثیر فرهنگ، ارزش‌ها، معیارهای اخلاقی، باورهای دینی و طبقهٔ اجتماعی‌ افراد هم در دوخت‌ودوز و جنس پوشاک مردم و هم در شیوهٔ آشپزی و عطر و طعم و رنگ و شکل خوراک‌ ایشان. کتاب دربردارندهٔ نوزده گفتار است و در چهار بخش تنظیم و تدوین شده است: بخش نخست: بنیان‌نهادهای اولیّهٔ کار و تولید. این بخش چهار فصل دارد. نظام اقتصادی و سازمان مدیریتی کار و کارگری در دورهٔ هخامنشی از فصل‌های جالب این بخش است. در فصول دیگر به کشاورزی، انواع مالکیت، نقش زن روستایی در کار و تولید، و انواع بازار پرداخته شده است. بخش دوم: فنون و هنر آشپزی و خورد‌وخوراک. این بخش فصل‌هایی دربارهٔ اجاق، آتش، مطبخ، کتاب‌های آشپزی، انواع خوردنی‌ها و کاربرد‌های طبی، نمادین و آیینی آن‌ها دارد. بخش سوم: فن و هنر فرآوری پوشاک. این بخش شامل فصل‌هایی می‌شود دربارهٔ زبان پوشاک، مفاهیم نمادین رنگ پوشاک، وجه نمادین پوشش زنان، شهرهای کهن پارچه‌بافی، و تغییر و تنوع پوشاک در ادوار مختلف. بخش چهارم: معرفی و نقد آثار. این بخش هم چهار فصل با مطالب متنوع دارد. یک: سه اثر در زمینهٔ مبادلهٔ کالا، فنون کشاورزی و جامعهٔ روستایی. دو: دو رسالهٔ کهن آشپزی‌ در دورهٔ صفوی. سه: معرفی یک اثر و ترجمهٔ مقاله‌ای در زمینهٔ پوشاک. چهار: فن‌آوری در ساخت و تولید تفنگ، و معرفی تاریخ دلگشای اِوَز. مشخصات کتاب‌ها: ۱. مردم‌شناسی دین، مناسک و آیین‌های مذهبی در ایران، دکتر علی بلوکباشی، انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۲. ۲. مردم‌شناسی فرهنگ، کاروتولید و فرآوری خوراک‌وپوشاک، دکتر علی بلوکباشی، انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴٠۳. @atefeh_tayyeh