توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 تا به اینجای مقال تقریبا تمامی قاره آسیا را به دنبال رد پای "مار" در اساطیر دنیای باستان جست و جو کرده ایم! حال وقت آن است که اندیشه را از این مرزها فراتر پرواز دهیم و قدم به قاره ی درخشان در فرهنگ و اساطیر یعنی "اروپا" بنهیم. بنابراین شایسته است که نقش #مار در اساطیر ملل و تمدن های باستانی عظیمی همچون #یونان، #روم، #اسکاندیناوی و #سلت را مورد بررسی قرار دهیم.

برای فرهنگ کلاسیک تمدن #یونان باستان مار موجودی کاملا مولتی پتانت است. گاه اهریمنی و گاه کاملا آسترال و قدرتمند. تعداد زیادی از اهریمنان اساطیر یونانی شکلی اژدها گونه دارند یا به هیبت مارهای عظیم الجثه و چند سر ظهور می یابند. #هیدرا اژدهای چند سر و #سیلا، شیطان خونخوار غار همسایه #شاریبدیس هر دو از این دسته اند. این نشان از این دارد که هیبت کلی مار برای یونانیان بسیار ترسناک می نموده. گاها مار بخشی از چهره ی یک موجود شریر توصیف شده. از این دسته میتوان به مواردی همچون #مدوسا ی مار سر و باقی #گرگون ها اشاره کرد که موهایی به شکل مارهای در هم پیچیده داشتند و یک نگاه در چشم آنان باعث سنگ شدن هر موجود فانی میشد. همچنین #شیمر یا "شیر بز مار" دمی به شکل یک افعی زهرآگین دارد.

در بررسی ها مار در چند نقش ضد و نقیض در خدمت چندین خدای یونانی قرار میگیرد. به عنوان یکی از حیوانات ملازم خدابانو #هکاته، خدابانوی جادوی سیاه، مار وجهه ای شوم و ترسناک دارد. همچنین شاهدیم که خدابانو #هرا در کودکی #هرکول دو مار زنگی را برای کشتن فرزند #زئوس و معشوقه اش ملکه #آلکمن فرستاد. اما در ادامه میبینیم که هرکول کودک این دو مار را با دست خالی خفه می کند.

به تبعیت از فرهنگ آناتولی و آسیای صغیر، مار در بسیاری از اعتقادات یونانی در ارتباط با مفهوم "دانش" و "پزشکی" قرار میگیرد. به گونه ای که مار یکی از نمادهای اصلی #آسکولاپیوس فرزند #آپولو است. با توجه به اینکه آسکولاپ یکی از #اوراکل های #دلفی است همواره ماری را در مقام نگهبانی او می بینیم. مار ازین رو رفته رفته تبدیل به نمودی برای خدای پزشکی و درمان یونانی شده است. هیبت مار پیچنده به دور جام امروزه به صورت گسترده به عنوان نمادی برای علوم پزشکی و داروسازی به کار می رود. همچنین صورت فلکی #افیوکوس یا "مار افسای" یاد آور شخصیت و افسانه آسکولاپ است.

در نقطه دیگری مارها را از ملازمان خدای بزرگ پانتئون یونانی یعنی #هرمس میبینیم. عصای معروف #هرمس یا #کادوسئوس به شکل چوبدستی بالداری نقش میشود که دو مار به دور آن تنیده اند. این عصا اشاره به جنبه "پیام رسانی" و "تجارت" از شخصیت هرمس دارد. همچنین دیده شده است که عصایی مشابه توسط دیگر شخصیت ها یا خدایان پیام رسان همچون #آیریس خدابانوی رنگین کمان و #هرالد ها (ملازمان هرا) استفاده شده است. اما شاید مار همچنین گریزی به روحیه شوخ طبع و حیله گر هرمس نیز داشته باشد. بد نیست به یاد آوریم که هرمس به همان اندازه که خدای بازرگانان و مسافرت است، خدای دزدان نیز هست!

در مورد شخصیت های نیمه‌ مار در یونان همواره این قانون برقرار نمی باشد که تمامی آنان بد طینت باشند. چه اینکه در تاریخ اسطوره ای شهر آتن به نام #بلناروس حکیم بر میخوریم که نیمی مار و نیمی انسان است. در واقع ماری با بدن و سر انسان که بانی و اولین حاکم شهر #آتن است. در این مورد شاهدیم که مار باز هم مفهومی از حکمت و دانایی را در کلیت یک شخصیت اساطیری رسانده است.

@Torecilik

👁‍🗨 بی شک اساطیر هیچ تمدنی به اندازه #یونان خاستگاه موجودات عجیب و خارق العاده نیست. مخلوقاتی که از ترکیب بدن حیوانات با انسانها یا چند حیوان ضد و نقیض بوجود می آیند و آفرینش برخی از آنان حتی روایاتی دقیق و جزئی نگر را در اختیار دارد.

در میان این موجودات شاید معروفترین جایگاه متعلق به #سنتاوروس باشد. در زبان عربی امروزی این نام به #قنطوروس بدل شده است و در ادبیات فارسی باستان #نیماسپ نام دارد (که دقیقا به معنای موجود نیمه اسب می باشد). همچنین به لاتین این موجود را به اختصار #سانتور می خوانند.

#سانتور موجودی با بدنی متشکل از "انسان" و "اسب" است به این صورت که به جای گردن و سر اسب بدن انسانی از کمر قرار گرفته و چهارپای اسب و دو دست انسان دارد. آنها را موجوداتی خاص دانسته اند که در علومی چون طب و نجوم و پیشگویی و استراتژی جنگی بسیار زبردستند اما خویی وحشی و رام ناشدنی و عیاش و هرزه دارند و میانه خوبی نیز با انسانها ندارند!

اولین سانتور ثبت شده اساطیر فرزند #ایکسیون، شاه #تسالی است. روایت میگوید او بدلایلی توسط زئوس برکت داده شد و برای ادامه زندگی به کوه #اولمپ نزد خدایان فراخوانده شد. (این موضوع در نوع خود در اساطیر #یونان کم نظیر است) اما او به قول عامیانه پس از نمک خوردن، نمکدان می شکند و عاشق #هرا همسر #زئوس و شهبانوی خدایان می شود! هر چند زئوس از این خیانت به عصبانیتی فرای تصور دچار می شود اما برای سنجیدن حد جسارت ایکسیون ابری را به شکل هرا در می آورد و نزد او میفرستد. شاه با این ابر همخوابگی میکند که حاصل این وصال موجودی به نام #سانتور است. همچنین از آمیزش این موجود با مادیانهای قله #پلیون نسل سانتورها فزونی یافت و آنها تبدیل به یک نژاد افسانه ای شدند.

معروفترین سانتور اساطیر یونان، #کایرون خردمند است. او همراه با دیگر سانتورهای کوه پلیون زندگی میکند اما فناناپذیر و از نسل خدایان است و فقط در شکل و شمایل با بقیه سانتورها مشترک است. #کایرون را فرزند #کرونوس و #فیلیریس دانسته اند. او خردمند و نیک سیرت است و در طب و جنگاوری سرآمد و مثال زدنی است. (بعضا او را شاگرد #آسکولاپیوس خدای پزشکی دانسته اند) او سمت استادی بسیاری از قهرمانان بزرگ یونانی همچون #جیسون و #آکیلیس را بر دوش می کشد.

داستان مرگ #کایرون یک تراژدی تمام عیار است. در جریان حمله #نسوس و گله سانتورها به #هرکول در یکی از خوانهای او، هرکول تیرهای زهرآگین آغشته به زهر هیدرا را روانه گله سانتورها میکند و یکی از این تیرها به اشتباه به کایرون اصابت میکند. از طرفی چون کایرون فناناپذیر است به درد و عذاب عمیقی فرو می افتد که اگر نمیرد این عذاب برای او ابدی خواهد بود. بدین دلیل زئوس بر وی رحم می آورد و روح او را به شکل یک صورت فلکی درخشان به آسمان عروج میدهد. (صورت فلکی #ساجیتاریوس یا کماندار که صورت فلکی ماه آذر است در واقع کایرون و کمان او را یاد آور می شود). برخی روایات نیز گفته اند که او حاضر میشود به هادس فرو افتد و جایگاه خود را با #پرومتئوس تعویض کند. اما سندیت روایت اول قوی تر است.

▫️ @Torecilik