*** Мен маст эдим, онагинам рўза эди, Ер ёнарди, саратон ё жавзо эди. Қуёш тегиб ўтар эди қирларимга, Тер ёмғирдай ёғар эди шўрларимга. Жума куни, пешиндан сўнг, аср чоғи, Липилларди ҳаётимнинг шамчироғи. Акам келди, отдан тушди — даштда эди, Лаби қотган, лек аламнок шаштда эди. Ўрма қамчи елкам узра чизди йўллар, Бу йўлларни ювиб кетди тентак селлар. Қамчиларнинг оғриқларин сезмасдим мен, Кўзларимни онажондан узмасдим мен: “Сени кўриб кулган кўзим тўлмасмиди, Қайроқтошдай бир тош туғсам бўлмасмиди?! Бундай одам бўлгунингча ўлгин, болам, Ўлма болам, ортгинамда қолгин, болам!” “Бундай одам” дегани у қандай одам?” Саволимни такрорлашга қўймас оғам. “Одам нима? Қандай нарса, қаерда бор?” Томоғимдан бўғар Дунё — кўп ичи тор. Одам недир? Билмай ўтиб кетсин дейди, Шу такаббур рафтор бир кун бошин ейди. Одам — ният! Яратганнинг оқ нияти, Одам — номус! Табиатнинг ҳамияти. Одам — дуо! Гоҳ-гоҳида ижобатдир. Одам баъзан таҳоратсиз ибодатдир! Одам ҳали битмай турган иморатдир, Одам гоҳо ибодатсиз таҳоратдир. Бу туришда Одам уйи битмагайдир, Ибодатлар ижобатга етмагайдир. Одам йўлдир, ундан омон ўтиш керак! Бошқа йўл йўқ, аждаҳо бор, нетиш керак? Одам гўдак чоғларида учар эди, Ўлгунича кир дунёни қучар энди. Одам — тандир, Тангрим ўтин қалаб қўйган, Одам нафсдир! Талх жаҳонни ялаб тўйган. Бу тандирда қандай қилиб нон пишади? Олов керак! Қачон ҳасрат етишади? Одам олов излаб юрган мусофирдир, Совуқ қотган, қорни очган, йўли тордир. Бир кечага жой сўрайди, бера кўрма, Уйингга ўт қўйиб кетса, йиғлаб юрма. Одам — идиш! Ичи тўла хомашёдир! Ул пишгунча ёлғон дунё — чин дунёдир! Одам овоз, қоронғуда жаранглаган! Кун ботишдан кун чиқишга аланглаган. Одам нима? Одам кимдир, қаердадир? Масжид ёки майхонада, қабрдадир! Одам — савол! Жавоби дил тубидадир! Ул уммонни билмаган ранж хобидадир. Одам қулфдир! Кимдир уни очиш керак! Олмосдай қурч, олмосдай мўрт калит керак! Ул калитни ютиб қўйган ўғрибоши, Шундан кейин мохов бўлган юзу қоши. Одам бунда жуда кўпдир, жуда камдир! Ҳам қўрқувдир, ҳам умиддир, ҳам аламдир! Мен одамлар оролида мусофирман, Гоҳ ўғриман, гоҳ даллолман, гоҳ тожирман!” Шул сўзларни айтиб бўлдим, шом етишди, Акам, онам, ҳаммаси ҳам ҳовридан тушди. ...Кўп йил ўтди... инсоф эли мени кутди, Мен азобни, сабр мени жим овутди. Рўза эдим. Онагинам бемор эди. Қуёш эса зўр ҳижронга хумор эди. “Рамазонда омонатин олсин, дерди, Қозоқларда юрганларим келсин”, дерди. Мана, бўлди. Биродарлар йиғлаб олдим! Ишқсиз умр — кесак экан, шуни билдим! Денгиз сари фақат сув деб бормоқ ҳайфдир, Изтироб ва соғинч ҳаққи, яшаш кайфдир! Шодмонқул САЛОМ @Shodmonqul_SALOM