عمق
تفکر شریعتی
اگر بخواهیم به شریعتی بپردازیم و "عمق اندیشه" او را دریابیم نیاز به یک "زاویه دید" داریم و یکی از
عمیقترین زوایای دید به منظومه فکری شریعتی "زاویهدید اگزیستانسیال" است. یکی از اپیزودهایی که شریعتی خلاقیت اگزیستانسیال خویش را به تصویر میکشد آنجاست که سخن از تیپولوژیهای شخصیت میراند. شریعتی انسانها را به چهار دسته تقسیم کرده است:
۱. آنانی که وقتی هستند هستند وقتی که نیستند هم نیستند
عمده آدمها حضورشان مبتنی به فیزیک است. تنها با لمس ابعاد جسمانی آنهاست که قابل فهم میشوند. بنابراین اینان تنها هویت جسمی دارند.
۲. آنانی که وقتی هستند نیستند وقتی که نیستند هم نیستند
مردگانی متحرک در جهان. خود فروختگانی که هویتشان را به ازای چیزی فانی واگذاشتهاند. بیشخصیتاند و بیاعتبار. هرگز به چشم نمیآیند. مرده و زندهاشان یکی است.
۳. آنانی که وقتی هستند هستند وقتی که نیستند هم هستند
آدمهای معتبر و با شخصیت. کسانی که در بودنشان سرشار از حضورند و در نبودنشان هم تاثیرشان را می گذارند. کسانی که هماره به خاطر ما میمانند. دوستشان داریم و برایشان ارزش و احترام قائلیم.
۴. آنانی که وقتی هستند نیستند وقتی که نیستند هستند
شگفت انگیزترین آدمها. در زمان بودشان چنان قدرتمند و با شکوه اند که ما نمیتوانیم حضورشان را دریابیم. اما وقتی که از پیش ما میروند نرم نرم آهسته آهسته درک میکنیم. باز میشناسیم. می فهمیم که آنان چه بودند. چه می گفتند و چه می خواستند. ما همیشه عاشق این آدمها هستیم . هزار حرف داریم برایشان. اما وقتی در برابرشان قرار میگیریم قفل بر زبانمان میزنند. اختیار از ما سلب میشود. سکوت میکنیم و غرقه در حضور آنان مست میشویم و درست در زمانی که میروند یادمان می آید که چه حرفها داشتیم و نگفتیم. شاید تعداد اینها در زندگی هر کدام از ما به تعداد انگشتان دست هم نرسد.
اگر از این "زاویهدید" به شریعتی نزدیک شویم آنگاه درمییابیم که شریعتی فقط یک فرد نیست بل بخش مهمی از سنت رادیکال حِکمی در جهان است که دغدغه بنیادینش رهایی انسان و تامل در باب اتوپیا بوده است.
سیدجواد میری
#تجارت_فردا#شریعتی#تفکر_عمیق@seyedjavadmiri