♦️از پوپ تا فرای، معماری ایرانی در حاشیه سیاست
✍️بیژن روحانیمعاون کمیته علمی آمادگی در برابر حوادث در سازمان جهانی ایکوموس
۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۳ - ۱۹ مه ۲۰۱۴
بازنشر: ۱ دی ۱۴۰۲
🔻بخشی از این مقاله:«اما جایگاه پوپ تنها به عنوان یک «ایرانشناس» یا کسی که سعی در معرفی فرهنگ وهنر ایرانی داشت خلاصه نمیشود. پوپ، حداقل در زمان رضا شاه، نفوذ و تاثیر فراوانی در شکلگیری برخی سیاستهای فرهنگی در ایران داشت و از آن طریق حتا بر بخشی از دیدگاههای رسمی حکومت نیز تاثیر گذاشت.
نمیتوان ادعا کرد که دیدگاه ملیگرایانه رضا شاه و توجه او به آثار باستانی در تبلیغات رسمی و حکومتی فقط تحت تاثیر پوپ بوده است، اما به جرات میتوان گفت پوپ در این قضیه تاثیر بسیار مهمی داشت. آرتور پوپ و همسر او، فیلیس آکرمن، در شکلگیری ذهنیت و تلقی جدید از «آثار تاریخی و میراث فرهنگی»، به ویژه در اوایل سلطنت رضاشاه، در سیاست و جامعه آن روز ایران نقش مهمی داشتند.پوپ زمانی به ایران آمد که رضاشاه «سردار سپه» بود و هنوز تاجگذاری نکرده بود. او توسط «ساموئل جردن» رییس کالج آمریکاییها (کالج البرز بعدی) به محمدعلی فروغی معرفی شد و سپس به سرعت به عنوان «یک آمریکایی متخصص و دوستدار فرهنگ ایرانی» توانست به حلقه مقامات حکومتی راه پیدا کند.
یکی از کلیدیترین اتفاقات در این بین، چند سخنرانی پوپ در حضور رضاشاه و مقامات دولتی دیگر در مورد «عظمت و شکوه گذشته ایران»، با تاکید بر دوران امپراتوری هخامنشی و ساسانی بود. در آن سخنرانیهای مشهور به جز رضا شاه افرادی مانند تیمورتاش، حسن پیرنیا، حسن تقی زاده و دکتر محمد مصدق نیز حضور داشتند.
پوپ اصرار داشت که ایران باید ضرورت زنده کردن هنرهای گذشته خود را درک کند و دست به عمل بزند. او همچنین از اینکه ایران نسبت به سایر نقاط خاورمیانه در تاسیس یک موزه
ملی تاخیر داشته انتقاد کرد. او مشوق اصلی تاسیس یک موزه
ملی به منظور «جلوگیری از انقطاع فرهنگی و هنری در ایران معاصر» بود. گرچه بعدتر احداث «موزه ایران باستان» توسط یک خارجی دیگر، یعنی آندره گدار فرانسوی، انجام شد و ریاست موزه نیز تا سالها برعهده گدار بود.
سخنرانیها و حضور پوپ در ایران درست زمانی انجام شد که با تغییر قدرت و آغاز پروژه مدرنیزاسیون در ایران، توجه به ملیگرایی و ناسیونالیسم به عنوان یکی از پایههای این تجدید ساختار مورد توجه قرار گرفته بود. بنابراین جای شگفتی نیست که بلافاصله سخنرانیهای او ترجمه و ابتدا در روزنامه و سپس در کتابهای درسی نیز منعکس شد.»https://www.bbc.com/persian/blogs/2014/05/140519_l44_nazeran_frye_pope_tomb#پوپ#فرای#رضاشاه#ملیگرایی#باستانگرایی#بیژن_روحانی@NewHasanMohaddesi