🔴 پیچیدگی هندسی قدرت مطلقه ✍ مرضیه حاجی هاشمی 🗒 جامعه شناسی تحولات معاصر در «سوریه»، بیانگر وجود زمینه‌های تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی برای شکلگیری یک انقلاب بزرگ اجتماعی است که با وجود متغیر بسیار تاثیرگذار نیروهای خارجی و هم وزنی توان مخالفان و دستگاه سرکوب، این مسیر به جای انقلاب به یک جنگ خونین داخلی ختم شد. سوریه نیز مانند ایران، تاریخی به قدمت تاریخ بشریت دارد و طی چندین هزار سال بین آشوریان، بابلی ها، هخامنشی‌ها، اسکندر، سلجوقی‌ها، رومی‌ها و ... دست به دست شد تا به امپراتوری عثمانی رسید. پس از اضمحلال امپراتوری عثمانی در جنگ جهانی اول، در سال ۱۹۲۰ قیومیت سوریه به فرانسه واگذار شده و اداره اش در سال ۱۹۴۶ پس از جنگ جهانی دوم، به یک جمهوری سوری سپرده می‌شود که چندین کودتا در آن شکل می‌گیرد تا بالاخره «حافظ اسد» از حزب «ناسیونالیست سکولار عرب» در سال ۱۹۷۰ طی یک کودتا به قدرت می‌رسد. ⬅️ به لحاظ مؤلفه‌های اجتماعی، تنوع قومی، مذهبی و فرقه‌ای همیشه عامل درگیری‌های ریشه‌دار در گذشته و منازعات ایدئولوژیکی در تاریخ معاصر سوریه بوده است. ۷۰ درصد جمعیت سوریه سنی و تقریباً ۱۲ درصد علوی، ۳ درصد شیعه، ۳ درصد دروزی و ۱۰ درصد مسیحی هستند که در کنار اقلیت‌های دیگری در ترکیب جمعیتی این کشور حضور دارند. سوری ها همچنین ۹۰ درصد عرب، ۹ درصد کرد و یک درصد ارمنی هستند؛ اما حافظ اسد اکثریت ارتش را از عرب علوی قرار داد و به طور کلی منصب های سیاسی و نظامی، متناسب این ترکیب جمعیتی قومی و مذهبی نبود و همیشه نارضایتی‌های ذاتی، نسبت به هندسه و ساختار قدرت و قوانینی وجود داشت که او را قدرت مطلقه ساخته بود؛ اما کم کم برای پسرش بشار، خطوط این قدرت و چالش‌هایش هندسی‌تر شد، گرفتار در مثلث دوست و دشمن و محصور در حاکمیتی چهار وجهی! ⬅️ «ایفا کولوریوتی» تحلیلگر سیاسی متخصص خاورمیانه معتقد است، بشار اسد در ماه‌های اخیر در میانه تحولات یک ساله گذشته خاورمیانه در یک مثلث گیر افتاده است. وی می‌نویسد: «حسام لوقا» مدیر بخش اطلاعات حکومت بشار اسد تقریباً یک ماه پیش از حمله اسرائیل به «لبنان» در یک دیدار محرمانه از بیروت با «نعیم قاسم» معاون دبیر کل «حزب الله» ملاقات می‌کند و از حزب الله می‌خواهد که آهنگ جنگ را کاهش دهد و در دام اسرائیل نیفتد؛ چون این مسئله هم برای حزب الله و هم برای سوریه خطرناک است؛ اما نعیم قاسم بر اساس محاسبات حزب الله که اشتباه از آب درآمد؛ تهاجم اسرائیل به لبنان را منتفی عنوان می کند. ⬅️ اسرائیل به لبنان حمله کرد و حکومت اسد را با چالشی بزرگ مواجه نمود. مسئله اصلی کنترل مرز سوریه - لبنان بود، مسئله‌ای که اسد را بسیار نگران کرد؛ چرا که هیچ کدام از طرفین حاضر به چشم پوشی از این مرز نبودند و مسئله برای هر دو طرف حیاتی بود. «نتانیاهو» گفته بود: «ما خطوط لوله اکسیژن رسانی به حزب الله که ایران را به سوریه متصل می‌کند، خواهیم بست». در این بین اسد چشم به «روسیه» دوخته بود که چه باید بکند. روسیه نیز که همیشه به فکر منافع خود در سوریه است، با اینکه سامانه‌های ضد هوایی اس ۴۰۰ را در پایگاه‌های خود در سوریه مستقر دارد؛ ولی هیچگاه مانع عملیات هوایی اسرائیل علیه حزب الله و حامیانش در سوریه نشد. در واقع می‌توان گفت روسیه در صحنه درگیری ایران و اسرائیل عقب می‌نشیند و به نظر به بشار اسد نیز چنین توصیه‌ای می‌کند. ⬅️ اسد اکنون به تعبیر خانم کولوریوتی در یک مثلث گیر کرده است، «میان متحدی که او را به سوی مهلکه می‌راند و متحد دیگری که از دور به صحنه می‌نگرد و همسایه‌ای که تهدیدهایش جدی است». در این مثلث گرفتاری جدی حالا بشار اسد یک هفته است، درگیر یک شرایط بسیار پیچیده و حساس در برابر مخالفان داخلی نیز شده است. پیچیدگی برآمده از حاکمیت چهار وجهی و نظم بی‌ثبات و شکننده‌ای که چهار سال است بر کشورش حاکم شده است. در یک وجه «ترکیه» و «ارتش ملی سوریه» در وجه دیگر «آمریکا» و کردهای موسوم به «نیروهای سوریه دموکراتیک»، در وجه سوم گروه‌های اسلامگرای سلفی همچون «تحریر الشام» و وجه تکمیل کننده این حاکمیت، بشار اسد و حامیانش. ⬅️ آیا اگر بشار اسد از ابتدا می‌توانست، متناسب با بستر اجتماعی سوریه، این چهار وجه را به عنوان چهار گرایش، حزب و بازیگر در مناسبات قدرت به رسمیت بشناسد، تا مردم سوریه انتخاب کنند، کدام، چه اندازه و چه مدت بر سرنوشت آنها حاکم باشند و مسائل را از طریق سیاسی حل و فصل کرده بود، اکنون این پیچیدگی هندسی قدرت مطلقه با گرفتاری‌ها و بحران‌های سه وجهی و چهار وجهی‌اش او را درمانده و ناظران را حیرت زده می‌کرد؟ https://t.center/M_Hajihashemi_iran1