ارزش جهانی گات‌ها و عرفان ایرانی دکتر حسین وحیدی کانال تاریخ ایران زمبن را دنبال کنید👇 @Iranianhiistoryy گات‌ها، دفتر گرانبار و جاودانه اشوزرتشت، [کمابیش] 3700 سال پیش سروده شده است، دارای چنان درونمایه‌ای ژرف و ارزشمند است که امروزه پس از زمانی دراز و در آغاز سده بیست و یکم، هم‌چنان می‌تواند پاسخگوی پرسش‌های بنیادین انسان درباره هستی و زندگی و راهنمای مردمان به سوی بهزیوی و رستگاری و بهروزی در سراسر جهان باشد. درباره‌ی گات‌ها به ویژه از دیدگاه ارزش جهانی و هم‌چنین وابستگی گات‌ها و عرفان ایرانی، سخن بسیار می‌توان گفت که من در این‌جا، تنها درباره سرآغاز گات‌ها سخن می‌گویم. گات‌ها چنین آغاز می‌شود: اندیشه و گفتار و کردار زرتشت پاک یان [دل‌آگاهی] اهوراست فراپذیرید، ای جاودان‌های پاک، گات‌ها را درود به شما، ای سروده‌های پاک یا نیم منو یا نیم وچو یا نیم شیاوثنم ... گات‌ها با واژه «‌یان» [دل‌آگاهی]، آغاز می‌شود و من گفتار را از همین واژه می‌آغازم. برای درونمایه واژه «‌یان» واژه‌های گوناگون آورده شده است: آرمان، لطف، لطف خدا ... اما درونمایه درخور و درست برای واژه اوستایی «‌یان»، واژه‌ای که در سرآغاز گات‌ها آمده، همان واژه‌ایست که بر دفتر گرانبار و ارزشمند فرزانه بزرگ ایران «‌شهاب‌الدین سهروردی» نهاده شده است: «‌‌حکمه الاشراق» که فارسی آن می‌شود «‌‌فرزان یان» فرزان برخاسته از یان که خود سهروردی درباره آن در دفتر «‌‌حکمه الاشراق» چنین می‌نویسد: «‌‌... لم یحصل لی اولا با الفکر بل کان حصوله بامر آخر ثم طلبت علیه الحجه حتی لو قطعت النظر عن الحجه مثلا ما کان یشککنی فیه مشکک ...». «‌‌... و این‌ها از راه اندیشه برای من به دست نیامده است و بلکه به دست آمدن آن‌ها از راه دیگری بوده است. «‌‌ذوق و اشراق ـ دل‌آگاهی ـ یان» و پس از به دست آمدن (از راه «‌‌اشراق ـ دل آگاهی ـ یان) است که من بر استوار کردن آن‌ها دست بر برهان‌آوری زده‌ام و اگر از برهان‌آوری هم چشم‌پوشی کنم، هیچ‌کسی نمی‌تواند در درستی آن فراپرس‌ها (مسایل) و نهندها (موضوعات) در من دودلی اندازد...» یان، اشراق و دل آگاهی همان است که سهروردی گفته است: نیروی بی‌کرانی در روان و مغز و اندیشه انسان فراتر از اندیشه و خرد و وهان‌آوری که می‌تواند فراپرس‌ها [مسایل] و پوشیده‌ها را برای جوینده روشن سازد. درباره توانایی روان انسان مولوی می‌گوید: موج‌های تند توفان‌هــــ­­­ـــــای روح هست سد چنان که بد توفان نوح   ××× تو یکی نیستی ای خوش یمن رفـیق بلکه گردونــــی و دریای عمـــــیق موســــی و فرعون، در هستی توست باید این دو خصم را در خویش جست    ××× کانال تاریخ ایران زمبن را دنبال کنید👇 @Iranianhiistoryy خود تو اسرافیل عصری، راست خیــز راست خیزی کن، تو پیش از رستخیز توانایی و گستردگی نیروی روانی و مغزی هر انسان چنین است. اما این توانایی و گستردگی می‌بایست به گامه‌ی (مرحله‌ی) آفرینندگی رسیده باشد. مولوی درباره آفرینندگی روان انسان گوید: آسمان شو، ابر شو، باران ببــار نــاودان بارد، ولی ناید به کـار آب باران، باغ سد رنـــگ آورد ناودان، همسایه در جنگ آورد اشو زرتشت ابراندیشه‌ور تاریخ، کسی است که [کمابیش] در 3700 سال پیش، نیروی بی‌کران روانی‌اش به گامه‌ی آفرینندگی و یان [دل‌آگاهی] رسیده و ابر باران‌زای او، باغ هزاران رنگ جاودانه‌ی گات‌ها را پدید آورده است، دفتر گرانباری که هر واژه‌اش خود دفتری است، در بردارنده‌ی درونمایه‌ای بس ژرف و اندیشه انگیزه. جاودان‌های پاک ـ در سرآغازی که یاد کردیم پس از «‌‌اندیشه و گفتار و کردار زرتشت پاک، یان اهوراست.» کانال تاریخ ایران زمبن را دنبال کنید👇 @Iranianhiistoryy می‌خوانیم «‌‌فرا پذیرید ای جاودان‌های پاک، گات‌ها را». جاودان‌های پاک همان امشاسپندان است. امشاسپندان، بربست (قانون) فرمان‌روا بر جهان هستی و روان و زندگی انسان است که چون و چند هر یک، از دید گات‌ها و عرفان برخاسته از گات‌ها چنین است: کانال تاریخ ایران زمبن را دنبال کنید👇 @Iranianhiistoryy بهمن یا وهومن ـ اندیشه نیک: خرد فرمان‌روا بر هستی و خرد و اندیشه و اندیشه نیک در روان و زندگی انسان است. به گفته مولوی: غیر از این عقل تو، حق را عقل‌هاست که بـــــــدان تدبیر اسباب شماست جنبشی بینـــــی، بگویی زنده است وین نگویـــــی کز خرد آکنده است درباره نیروی اندیشه و خلند (تاثیر) آن در زندگی و روان انسان، باز در مثنوی مولوی می‌خوانیم: از یکی اندیشه، کایــــــــــد از درون سد جهان، گـــــردد به یکدم واژگون هســـــــت آن اندیشه، نزد خلق خرد لیک چون سیلی، جهان را خورد و برد باش تا روزی که آن فـــــکر و خیال برگشایـــــد، بی‌حجابــــی پر و بال کوه‌ها بینی از آن، چون پــــشم نرم نیست گشته، مشکلات سخت و نرم دیده مـــــی‌باید، سبب سوراخ کن تـــــا که، حجت بر کند از بیخ بن