تاریخ و فرهنگ دره شهر

ایین مهر ومیترایی
@ceymarian
قوم ایرانی در پیدایش آیین ها همچون مانی ومزدک و در بوجود اوردن دیگر ادیان تبحر داشته اند ولی این ایین ها با امدن دین مبین اسلام ، ادیان مرده محسوب می شوند وکارایی لازم را ندارند ، یکی از این آیین ها، آیین #میترایی به معنی روشنایی است که فیضانی از اهورامزدا است ..
اما تتمه این باورها همچنان در فرهنگ مردم این دیار وجود دارد ودر خور توجه می باشد،
نام قدیمی سیمره یعنی #مهرگان و #مهرجان_قذق متاثر از ایین مهر ومیترایی است ودر بعضی از موارد این ایین در روانشناختی اجتماعی مردم این دیار به چشم می خورد مثلا روشن نگه داشتن آتش مقدس در خانه، از ایین میترایی است و بیشتر بر عهده فرزندان خانواده بخصوص پسران خانواده بود است که می بایست همیشه اجاق ( #تژگاه)خانه را روشن نگه دارند ،
حال افرادی که پس از مرگ فرزند پسری نداشتند که اجاق خانه را روشن نگه دارد پس از مرگ اب را در اجاق او می ریختند و اُجاق خانه او کور می شد وبه او #اُجاق_کور می گفتند ،که اصطلاح #وجاق_کور واُجاق کور (او عه تژگاه ،او عه گُور) هم اکنون در محاورات مردم این دیار مرسوم و کاربرد دارد .

شاید نام #مهرابه را شنیده باشند که در ساخت ساختمانهای قدیمی این دیار که مصالح انها از خشت خام وکاه گل وچوب بود ،در درون اطاق ها مهرابه درست می کردند ومهرابه مانند کمد دیواری های امروز بود که در این دوره محل قراردادن رخت خواب بود ، مهرابه هم در ایین میترایی به گودی اندکی که در دیوار خانه ایجاد می کردند گفته می شود ودر واقع محل پرستشگاه مهر پرستان را که در اندرون خانه بود مهرابه می گویند .

قسم خوردن به #لیسک_افتاو، #لیسک_هور ( شعاع خورشید )و قسم به ماه که حتی در سروده های این دیار بوضوح دیده می شود

قسم وِ مُونگَه چنه چنی که
چن پنج قرونی یخه ژنی که

قسم به این ماه که به اندازه پنج ریالی یقه زنی است ،
زنان لر ولک در قدیم بجای دکمه یقه پیراهن، از سکه های نقره ای ناصری ،احمدشاهی استفاده می کردند .

روز دهم تا پانزده فروردین در این منطقه رسم بود که خمیر مایه ای از آرد گندم درست می کردند وبا پنجه خمیری بر پیشانی گاو وگوسفند وچهار گوشه سیاه چادر را پنچه خمیری می زدند وانرا به زبان لکی #کُووَه می گفتند ومعتقد بودند که این پنجه های خمیری مانع کور شدن وبی اثر کردن چشم بد می شود ..

همچنین قربانی کردن گوسفند بمناسبت خرید ماشین نو ویا خانه نو که هم اکنون مرسوم است و از خون قربانی به بهانه رفع چشم زخم بر بدنه ماشین ویا دیوار خانه می زنند از ایین مهر میترایی است
واین گونه قربانی کردن در این بیت شعر زیبای حافظ مصداق است واز ایین میترایی حکایت دارد
بر جبین نقش کن از خون دل من خالی
تا بدانند که قربان تو کافر کیشم

وقتی مرا کشتی از خون من پیشانیت را رنگ کن (خال هندوه بر پیشانیت بزن )تا همه بدانند که من فدایی توهستم ( یهود ایین میترایی را کافر کیش می گفتند)

استفاده با ذکر منبع بالامانع است
#علی_آقایی
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN