تاریخ و فرهنگ دره شهر

فرهنگ سیمره

انواع مشک ( قسمت اول)

مشک آب🔰🔰🔰

در گذشته زنان مسئول تهیه و ساخت مشک ها بودند
برای ساخت مشک آب ،پوست بز الزامی ست چون چربی ندارد و طبیعتا بو نیز نخواهد داشت
برای ساخت مشکولک ( مشکی کوچک که بر کول مینهند جهت کار و سفر )
از پوست چَپِش (بز کوچک و جوانتر) استفاده میشود
اما برای تهیه مشک خانه، چون بزرگست و پُر حجم
بنابرین از پوست بز سَر(بزرگ)
استفاده میشود
هنگام قصابی کَله و پاچه ها را از بدن جدا میکنند
پوستی را که جهت ساخت مشک ست ‌، دیگر بزتِلیش نمیکنند
تِلیش ( لاشه کردن ،ورق کردن)
درواقع درناحیه زیر شکم، دیگر از بالا تا پایین را ورق نمیکنند
بلکه دوتا دست رابا مهارت خاصی از گردن بیرون میکشند
و همزمان پوست را ،سالم مثل لباس تن پایین میکشند و پوستش را میکَننَد

دوکیلو #جَفت بلوط را با آب و مشتی نمک مخلوط و در قابلمه مینهند (جفت آو)
تا بجوشد و غلیظ و خَس شود
#جفت_بلوط: (پوست نازک قهوه ای رنگ ست با طعم تلخ که هسته بلوط را میپوشاند )
انتهای پوست را، موقت میدوزند و همچنین دهانه های باز چهار دست و پا را و از گردن همه آب جفت را داخل شکم میریزند تا کامل پُر شود و بلافاصله گردن را نیز با ریسمان محکم میبندند
ماده جفت، خاصیت انبساطی و انقباضی دارد درواقع تاگرمست پوست را منبسط و لَش را پَتهَ(سُست) میکند بنابرین براحتی همه موها کَنده میشوند، (پَت پَترا بِرِزی یعنی انقدر سست و ضعیف شوی که با یک اشاره بدنت ازهم بیفتد ،بُگسَلَد)

بعد از نیم ساعت جَفت سرد میشود و پوست را سفت و منقبض میکند
بنابرین جَفت دو کاربرد همزمان دارد
لَش را پَته میکند تا موها ریخته شوند و مجدد منقبض میشود تا پوست محکم و ضخیم شود

پوست پُراز جَفت و دربسته را، کنار میگزاریم تا به مدت یک هفته بماند درین مدت مشک خوابیده را به سمت دیگر نیز میخابانیم تا کامل جفت بخورد
پوست درین مدت هفت روزه، تمام جَفت را به مرور میخورد و جذب خودش میکند
درواقع همین آب جَفت ست که از یک پوست معمولی و نازک ،پوستی ضخیم و محکم تحویل میدهد تا بتواند سالها عمر کند و مورد استفاده قرار گیرد

یک هفته، که تمام شد پوست جفت خورده و نیمه سفت را چوارشه (برعکس) میکنیم
با چاقو لایه داخلی مشک را کاملا صاف صوف میکنیم تا چربیها و خرده گوشتهای ریز جامانده از روز قصابی که به پوست چسبیده بودند کاملا پاک شوند
پوست را پهن میکنیم زیر افتاب هوایی بخورد
انوقت دو مرحله دیگر را نیز دقیقا مثل همین مرحله تکرار میکنیم
یعنی :مجدد آب جَفت پُر پوست میکنیم، یک هفته نگه میداریم و با چاقو صاف کاری

بعد از اتمام مراحل سه گانه

کار دوختن را شروع میکردند
یک پای مشک را از بیخ قطع ، و پرت میکردند
جای قطع شده و انتهای مشک هردو باز هستند، هرکدام را در جای خود میدوزیم بعد هردو نقطه را بشکل چین چین و فشرده بهم، میچسبانیم و درآخر مچاله ش میکنیم و همانند بستن درب گونی ،یکجا با رسیمان آن را میبندیم

گردن مشک چون گشادست برای آب پُر کردن ست و دستی که مخالف جهت پای قطع شده ست نیز برای آب خوردن باز نگه میدارند

یک پا و یک دست مخالف هم سالم میمانند و دهانه شان نیز دوخته ، پس مخزن آب میشوند

در آخر مشک آماده شده را پُر از آب میکنیم و مقداری برگ، میوه و پوست خشک شده درخت قُلنگ(پسته کوهی) را دران میریزیم جهت طعم دهی و خوشبو شدن مشک

درب مشک را میبندیم و تا یک هفته کنار میگزاریم تا کاملا بماند و بو کند وقتی
خوشبو و معطر شد دیگر آماده استفاده میشود .

به قلم/
مرتضی عموزاده خدایی
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

ساخت مشک به روش محلی
روستای جمشیدآباد، دره شهر

ساخت مشک :
#توکل_درویشیان:
ابتدا پوست بز را به طور ماهرانه ای میکنند(دباغی) به گونه ای که درزی در آن نباشد سپس گوشتهای اضاف آنرا در میارند و داخل محلولی به نام #طله به مدت یک هفته
می ریزند
بعد از یک هفته موهای پوست را میکنند بعد از ان پوست را در محلول دیگر به نام #جفت که از پوست بلوط تهیه شده قرار می دهند که پوست محکم و براق شود بعد از ان مرحله، خاک درون مشک میریزند که شکل بگیرد و مرحله بعد #تولکی دادن است که از پوست دگر پشت مشکه را به هم میدوزند و در اخر دسته که به نام #دسل_خوت هست به مشک وصل میکنن و مشک اماده کار میباشد

@CEYMARIAN