ملوانان زن چرا حامله میشوند؟چندی پیش در خبرها آمده بود که در یکی از کشتیهای نظامی پیشرفتهی اروپایی، چندین ملوانِ زن باردار شدند و با هلیکوپتر به خشکی و سپس به کشورشان باز گردانده شدند.
موارد مشابه از این دست که افشاء شده است به ۳۵ مورد از سال ۲۰۰۵ میرسد. این در حالی است که هرگونه رابطه بین زن و مرد در این ناوها مطلقا ممنوع است حتی برای زوجهای رسمی.
خب چرا چنین اتفاقی میافتد؟
مطمئنا این را نمیشود به گردن دزدان دریایی یا عوامل ناشناختهی فضایی انداخت. قبل از اینکه به این سوال پاسخ دهم، سه سوال دیگر هم میپرسم و جواب این سه سوال هم، عینا مانند همان سوال اولیست؛
- چرا میلیاردها دلار ارز صادراتی به ایران برنگشته است؟ چرا تخصیص ارز با نرخ ترجیحی (دلار ۴۲۰۰ تومانی) را رانتخواران یقه سفید محترم خوردند و یک لیوان آب هم روش؟
- چرا برخی سرِ جلسهی امتحان تقلب میکنند؟
- چرا برخی رشوه میگیرند؟
نقطه مشترک ملوانان باردار، رانتخواران، متقلبان و رشوهبگیران چیست؟
● تحلیل و تجویز راهبردی:
فساد و هرگونه رفتار غیرقانونی، ریشه در چهار متغیر دارد: امکان، توجیه، وسوسه و فشار.
○ امکان: یعنی آنکه عملا امکان یک رفتار دیگر غیر از رفتار مورد انتظار وجود داشته باشد. مثلا شما نمیتوانید به یک دستگاه خودپرداز رشوه بدهید و از او بخواهید که به جای ۲۰۰ هزار تومان پول، به شما سیصد هزار تومان پول بدهد. ماشین است و نفهم و غیرقابل مذاکره. پس شما عملا امکان لابی و رشوه ندارید.
○ وسوسه: یک فکر موذی و اغواکننده است که وارد ذهن میشود و ما را به کاری یا استفاده از موقعیتی یا تجربه کردن چیزی دعوت میکند و گاهی اوقات این دعوت را ادامه میدهد تا در برابرش تسلیم شویم. وقتی شما میبینید که با استفاده از ارز دولتی ارزان میتوانید یکماهه، معادل ۳۰ سال حقوق یک کارمند درآمد داشته باشید، حداقل یک بار وسوسه میشوید.
○ فشار: فرض کنید که کالای شما پشت گمرک گیر کرده است و اگر تا هفتهی بعد ترخیص نشود یک ضرر ده میلیاردی میکنید و نتایج یکعمر زحمتِ شما بر باد میرود. در چنین موقعیتی شما تحت فشار هستید.
یا فرض کنید که فرزند شما بیمار است و تا هفتهی دیگر اگر عمل نشود میمیرد، شما هم پول ندارید، کسی به شما پیشنهاد رشوه میکند! فشار فضا را مساعد میکند برای رشوه، تبانی، تقلب، رابطهی غیراخلاقی و..
○ توجیه: یعنی اینکه وجدان خود را با یک سری دلایل قانع کنیم. بهعبارت دیگر شستشوی اخلاقی دهیم. مثلا به این جملات دقت کنید:
همه تقلب میکنند من چرا نکنم؟
همه رشوه میدهند حالا من بچهی پیغمبر که نیستم. بابا همه دارند میخورند و میبرند، فقط سرِ ما بیکلاه مونده بود.
حتی گاهی اوقات فساد و رفتار غیرقانونی با اتکا به دلایل اخلاقی و اهداف متعالی شستشو داده میشود.
حالا فکر می کنم جواب سوال معلوم شد: کافیست فضای کشتی جنگی را تصور کنید! در آن کشتی هم امکان خطا وجود دارد، هم وسوسه و هم فشار و در نهایت همهی اینها با توجیه، شستشوی اخلاقی میشود و میشود آنچه نباید بشود.
رانتخواران، متقلبان و رشوهبگیران دقیقا شبیه ملوانان باردار هستند، منتها از نوع ملوان زبل! وقتی هم امکان فساد هست (رانت دولتی)، هم وسوسه (هر روز در اخبار تبلیغ میشود)، هم فشار (فشار برای یکشبه پولدار شدن و به باقیِ ثروتمندان پیوستن) و در نهایت توجیه (وقتی هر کسی دستش به هر جایی میرسد میخورد، چرا من نخورم)، شما هم باردار (رانت خوار/متقلب/رشوه بگیر/دزد) میشوید.
حذف ارتباطات انسانی، کنترل متقاطع اطلاعات، قاعدهی ثروتت را از کجا آوردهای، عقوبتهای بسیار دردناک، انتشار شفاف نتایج پروندههای مفسدین در مهار فساد موثر است. متاسفانه در کشتی ما (کشور ما) هر چهار رکن مربع فساد فراهم است. برای توسعه نیازمند آن هستیم که طراحیهای هوشمند انجام دهیم تا مربع فساد در هم شکسته شود.
#مجتبی_لشکربلوکیپی نوشت ادمین: سیستم حاکم در ایران خود ام الفساد است و هر موضوعی که کوچکترین قابلیت فساد و رانت درش باشد را تا سرحد ممکن چپاول میکند توسط چه کارگذاران مستقیم چه غیر مستقیمش!
در اصل نکات بالا در سیستمی که حداقلهای یک نظام کشورداری را دارا باشد صادق است نه در جمهوری اسلامی که توسط همون کارگذاران و بادمجان دورقاب چیانش بصورت ملوک الطوایفی اداره میشود…ای کاش اداره میشد!
#اندیشه_کنیم⚛ @AndisheKonim