اُکسی توسین: هورمون عشق و اعتماد؟⭕️ نوروساینس اجتماعی: نقشِ مهم محیط اجتماعی در فرآیندهای زیستی
بازارگرمی با اُکسی توسین؛ مولکول عشق، اعتماد و اخلاق!!!
یک مدل
#شبه_علمی مورد علاقه رسانهها (و برخی بنگاههای تجاری و بازاریابی) تحریف نتایج پژوهشهای
علمی و تبدیل آن به افسانههای
علمیای است که هر کس در مخالفت با آنها صحبت کند توسط طرفداران علم و مردم عادی به آنها حملهور میشوند!
یک نمونه جالب و جذاب آن هورمون اُکسی توسین است:
هورمون عشق! مولکول اعتماد!
یکی از کشفیات نسبتا جدید در زیست شناسی، علوم اعصاب، علوم شناختی و علوم رفتاری، نقش مهم محرکهای محیطی و مفاهیم و سازههای اجتماعی-فرهنگی در فرایندهای زیستی است که در بیان اول بسیار عجیب مینماید و باعث مجادلات
علمی فراوان میشود.
در مقالهای که در سال ۲۰۰۵ در ژورنال معتبر نیچر چاپ شده، گفته شد در یک تحقیق
علمی، مردمی که مقداری اسپری حاوی اُکسی توسین را از طریق بینی دریافت کردند، بیشتر به دیگران اعتماد کردند! و در یک رول-پِلِی طراحی شده در پژوهشها، پول بیشتری به دیگران میدهند.
این سرآغازی بود برای نامیدن اکسی توسین به نام "مولکول اعتماد" و بمبارانی از سخنرانیهای تِد، مطالب عامیانه در صفحات روانشناسی زرد (pop psychology) و محافل به ظاهر
علمی، درباره اثرات شگفت انگیز این هورمون و آینده اختراعات و داروهایی که انسانها را به وسیله آنها فریب خواهند داد!
اما برخی محققین به این ایده شک کردند و قانع نشدند (ولو این ادعا با مقالهای که در Nature چاپ شده بود حمایت شود!) و پژوهشهای دیگری انجام دادند.
برای مثال در سال ۲۰۱۰ تیمی بلژیکی به سرپرستی دکتر میکولازاک، گزارشی با عنوان "اکسی توسین مردم را اعتمادگر میکند، نه ساده لوح" نشان داد کانتکست و محیط و شرایطی که آزمایش در آن انجام میشود نیز مهم است. او نوشت:
«وقتی در بازیهای طراحی شده سرنخ ها و نشانه هایی از غیرقابل اعتماد بودن پارتنر به شخص داده می شود، اکسی توسین هیچ تاثیری بر اعتماد ندارد.»
این گزارش اولین مقالهای بود که نشان داد، آثار اُکسی توسین در انسانها وابسته به کانتکست و شرایط اجتماعی (محیطی) است و در ادامه فرایند تحقیقات درباره اُکسی توسین، یافتههای دیگری در موشهای رودِنت نشان داد که شرایط و کانتِکست محیطی حتی در پاسخ حیوانات به کاربرد اکسی توسین هم بسیار اهمیت دارد.
مقالهای دیگر نشان داده، به قدری عوامل ناشناخته در اختلالات روانی و رفتاری موثر است که هیچ دارویی که میزان اکسی توسین را تغییر میدهد، نتیجه دلخواه بر این بیماریها را ندارد.
پژوهشی دیگر نشان میدهد که ویژگیهای شخصیتی هم بر نحوه بروز رفتارهای مرتبط با اکسی توسین اثرگذارند به طوریکه رفتار اجتماعی سخاوتمندی و بخشش پول را در افراد خود-محور (self centered) تغییر میدهد، اما تاثیری بر افراد دیگر ندارد!
مانند بسیاری از مطالب
شبه علمی دیگر، سخنان عوامفریبانه درباره اُکسی توسین از مفاهیم
علمی و صحیحی استفاده میکنند اما آن را به شکلی گسترده تعمیم میدهند و نتیجهگیریهای غیرمعتبری میکنند که توسط رسانهها بسیار تبلیغ میشود.
نویسنده: هادی محمدپور
📚 منابع:
Oxytocin: the Molecule of Love, Trust, Morality, and Sociality?
https://www.dana.org/article/one-molecule-for-love-trust-and-morality/Oxytocin Increases Trust
https://www.nature.com/articles/nature03701Oxytocin Makes People Trusting, Not Gullible
https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0956797610377343?journalCode=pssaOverview of Human Oxytocin Research
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28864976/Oxytocin Modulates Social Value Representations In The Amygdala
https://www.nature.com/articles/s41593-019-0351-1⚛ @AndisheKonim