✔️ دکتر
#رضا_نصری در
#گفتوگو با ایلنا: آمریکاییها
#برجام را برای اِعمال فشار به
#ایران گروگان گرفتهاند؛ اروپاییها در پی ایجاد نوعی موازنه در روابطشان میان
#آمریکا و
#ایران هستند
بخش (1)
🔹 برجام پس از روی کار آمدن ترامپ با چه چالشهایی روبهرو شده است؟
برجام با روی کار آمدن
#ترامپ با همان چالشی مواجه شده که اکثر معاهدات و قراردادهای بینالمللی با روی کار آمدن ترامپ با آن مواجه شدهاند. آن چالش هم عبارت از تمایل غیرعادی و نامتعارف رئیسجمهور آمریکا به یکهتازی و هنجارشکنی است. از زمانی که ترامپ وارد میدان سیاست شده، روزی نیست که سخن از لغو یک قرارداد چندجانبه بینالمللی یا یک پیمان دوجانبه میان آمریکا و یکی از نزدیکترین متحدان تجاری یا حتی متحدان راهبردیاش به میان نیامده باشد. پیمان تجاری نفتا (
#NAFTA) که میان
#آمریکا و
#کانادا و
#مکزیک منعقد شده، توافقنامه محیط زیستی «
#پاریس»، پیمان ترانس پاسیفیک (
#TPP)، قرارداد تجاری دوجانبه آمریکا و کره جنوبی (KORUS FTA) و بسیاری از رژیمهای حقوقی دیگر در دنیا دچار همین چالش شدهاند. حتی پیمانهای دفاعی و نظامی مانند پیمان ناتو (
#NATO) یا قراردادهای همکاری آمریکا با سازمانهای بینالمللی مانند یونسکو (
#UNESCO) نیز از گزند این هنجارشکنی در امان نبودهاند. خبرِ تنش بیسابقه میان اتحادیه
#اروپا و آمریکا در صدر روزنامههاست چراکه ترامپ قوانین سازمان تجارت جهانی را هم نقض کرده و با وضع تعرفه یکجانبه بر واردات فولاد و آلمینیوم، نظام حقوقیِ حاکم بر تجارت بینالمللی را هم متزلزل کرده است. طبیعتاً برجام هم در همین راستا از الطاف آقای ترامپ به عُرف و قوانین بینالمللی بیبهره نبوده؛ به ویژه اینکه لابیهای قدرتمندی مانند لابی اسرائیل و عربستان سعودی در واشنگتن هم وزن خود را بر این فرایند هنجارشکنی افزودهاند و او را از طرق مختلف به لغو این توافق تشویق میکنند.
🔹 ترامپ از همان ابتدا تهدید به خارج شدن از توافق هستهای را مطرح کرده بود اما تاکنون اقدام به این کار نکرده است. آیا این مسئله را میتوان عقبنشینی تلقی کرد؟ چه مسائل منجر به عقبنشینیهای پی در پی او شده است؟
با اینکه ترامپ بسیاری از توافقات بینالمللی دیگر را به آسانی لغو کرده است، او هنوز نتوانسته از برجام خارج شود. عدم موفقیت او در این زمینه چند دلیل دارد: اول اینکه برجام یک توافق بینالمللی است که میان اعضای دائم شورای امنیت و ایران - با نقش پر رنگ اتحادیه اروپا - منعقد گشته و امروز به بخشی از یک قطعنامه جدید شورای امنیت (۲۲۳۱) الحاق شده است. در نتیجه، وزن و جایگاه شواری امنیت سازمان ملل پشتیبان برجام است. دوم اینکه برجام یک توافق در حوزه «عدم اشاعه» و «امنیت بینالمللی» است و به همین خاطر از حساسیت و اهمیت مضاعفی برخوردار است و متزلزل کردن آن میتواند مخاطرات و ریسکهای مهمی در پی داشته باشد. سوم اینکه مهمترین متحدین غربی آمریکا در انعقاد برجام نقش داشتهاند و هیچکدام از آنها لغو آن را به مصلحت ملی خود یا به نفع نظام بینالمللی نمیدانند. چهارم اینکه بدنه کارشناسی نظام سیاسی آمریکا و تکنوکراتهای دستگاه سیاست خارجه این کشور، علیرغم مواضع رسمی دولت، لغو یکجانبه برجام را اقدامی نسنجیده و خطرناک ارزیابی میکند و دولت ترامپ را به شدت نسبت به هرگونه عمل نسنجیده بر حذر میدارد. پنجم اینکه حزب دموکرات در آمریکا - به دلایل «سیاست داخلی» و به دلیل رویکرد متفاوتی که به روابط خارجی دارد - در برابر تندرویهای ترامپ نسبت به برجام با اهرمهای مختلف مقاومت میکند. ششم اینکه لغو یکجانبه برجام، علاوه بر منزویسازی آمریکا، اعتبار آمریکا را به شدت خدشهدار خواهد کرد و این بیاعتباری موضع واشنگتن را در مذاکره با کره شمالی و در سایر مذاکرات مهم حوزه امنیت بینالمللی، به شدت تضعیف خواهد کرد. هفتم اینکه ترامپ هنوز نتوانسته مُدل جایگزینی ارائه دهد که بتواند متحدین بینالمللی و فضای سیاست داخلی خود را با برنامههایش نسبت به برجام همراه سازد. در واقع، مجموع این عوامل در محاسبات دولت ترامپ در برخورد با برجام نقش داشته و باعث شده نسبت به آن با احتیاط بیشتری رفتار کند.
#EU