بیست و سوم آبانماه سالروز درگذشت سعید نفیسی
نفیسی تمایل داشته که آثار ادبی فارسی در دسترس محققین و محصلین قرار گیرد. اما در حین مطالعۀ این ادبیات متوجه میشود که حتی صد یک آن هم به چاپ نرسیده و آنچه چاپ شده ناقص و پر از تعارفات بیفایده است. به همین جهت کمر به استنساخ و تصحیح متون ادبی میبندد... اما شیوۀ تصحیح نفیسی را نمیتوان تقلید صرف از آنچه به غلط در ایران به «شیوۀ خاورشناسان» معروف شده یعنی ضبط کلیۀ نسخهبدلها در حاشیه تلقی کرد؛ زیرا هیچ خاورشناسی کلیۀ نسخهبدلها را در حاشیه به دست نمیدهد. در این مورد چنانکه قزوینی، نفیسی و دیگر مصححین قدیم و جدید کار کردهاند واقعبینی ملاک بوده است و برای اینکه حجم کتاب با ذکر تفاوتهای بیفایده بسیار نشود، فقط آن نسخهبدلهایی که فایدهای از نقل آنها متصوّر است در حاشیه آورده شدهاند.
نفیسی در تصحیح گذشته از اعتبار و قدمت نسخ مورد استفاده به احاطۀ ادبی مصحح اهمیت بسیار میدهد و معتقد است که آگاهی کامل از زبان ادبای قدیم به مصحح اجازه میدهد که حتی اگر همۀ نسخهها در ضبط غلطی اتفاق دارند مصحح از ذهن خود صورت صحیح را استخراج و به متن اضافه کند...
اگر نتوان با همۀ عقاید نفیسی دربارۀ فنّ تصحیح موافق بود یک مطلب را نمیتوان نادیده انگاشت و آن تعلیقات بسیار مفید و مفصلی است که او بر برخی از تصحیحات خود نوشته است. از میان اینها مطالبی که دربارۀ
تاریخ بیهقی در تعلیقات کتاب آورده بعد از دهها سال هنوز مورد رجوع اهل علم است. علیرغم برخی اشتباهات کوچک و بزرگ مطبعی باید انصاف داد که توضیحات و تعلیقاتی که نفیسی بر دیگر تصحیحات خودش از متون قدیمی نثر و نظم فارسی نگاشته است پرفایدگی خود را حفظ کردهاند.
[
مقالاتی در باب تاریخ، ادب و فرهنگ ایران، دکتر محمود امیدسالار، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ دوم ۱۴۰۳، ص ۵۸۸-۵۹۰]
بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی
@AfsharFoundation