❓«معرفة الله تعالی بالله» یا شناختِ خداوندِ متعال به خودش، به چه معناست؟! برای درکِ بهترِ این مفهومِ روایی، مقدماتی را بیان میکنیم: ۱. مقدمه اول: آنچه ما از وجودِ خودمان و جهانِ پیرامونمان در مرتبه اول میشناسیم و توقع میرود بشناسیم. همان موجوداتِ مرکب، متغیر، متحول، دارای اجزا و ابعاد هستند! مانند سنگ ها، درختان، کره ماه، خورشید و بسیاری دیگر از پدیده هایی که اجزاء و ترکیب آنها و تغییراتشان را در ذهنمان ترسیم میکنیم و یا اثرِ ترکیب در آنها وجود دارد. ما نسبت به چنین پدیده هایی دو نوع شناخت داریم؛ یعنی هم وجود آنها و اوصاف و ویژگی هایشان را عقلاً اثبات و بررسی میکنیم و هم غالباً تصویر و ترسیمی از اشکال و ابعاد و حالات آنها در ذهن خود داریم. ۲. مقدمه دوم: موجودِ واحدِ حقیقی(خدا) که حقیقتا وجود دارد اما مرکب و متجزی و زمانی و مکانی و جسمانی نیست. به خودیِ خود و بدون قرینه و هدایت ذهنی شناخته نمیشود؛ یعنی نه قابل مشاهده است و نه میتوان مورد تجربه و تجزیه قرار داد. حال سوالی مطرح میشود و آن اینکه پس از کجا و چطور باید چنین موجودی را شناخت؟! ۳. در پاسخ باید گفت که، موجودِ واحدِ حقیقیِ غیر مقداریِ فراتر از زمان و مکان با تعلیمِ خودِ این موجود شناخته خواهد شد. یعنی آغاز این شناخت به تعلیم خود اوست و او ادله شناختِ خودش را از طریقِ وحی به انبیا، به ما تعلیم می دهد و عقل ما را به شناخت و التفات به خودش هدایت میکند. لذا در روایات گفته شده خدا به خودش شناخته میشود، یعنی به تعلیمِ خودش، ما او را میشناسیم و به چنین حقیقتِ والایی پی میبریم. ۴. معنای دیگر این مفهوم آن است که تمام اشیاء جهان دارای امثال و نظایر هستند و یا عقلاً چنین فرضی برای آنها می رود. شناختِ موجوداتِ مقداری با مثال زدن و مثال و مانند آوردن تا اندازه ای ممکن است. مثلاً برای شناختِ کره زمین نمونه کوچکی از آن ساخته میشود و به افراد نمایش داده می شود. اما ذاتِ غیر مقداریِ خداوند، هیچ شبیه و نظیر و شکل و مانندی ندارد. بنابراین چنین موجودی به وحی از جانبِ خود شناخته میشود و نه به مثال و شکل و تشبیه به سایر اشیاء، لذا در روایات گفته شده است خدا را متناسب با ذاتِ ربوبیی خودش بشناسید و وصف کنید. ۵. ابزارِ شناختِ خداوند و مخاطبِ تعالیمِ توحیدی انبیا و ائمه، عقلِ انسان میباشد. عقل حکم به وجود خداوندی برتر از اشیاء میکند و در عین حال صفات و حالات مقداری را از او نفی میکند. اینکه مکاتبی تبهکار با کنارگذاشتنِ حکمِ عقل، مفهومِ روایی «معرفة الله تعالی بالله» را به معاینه و شهودِ ذات الهی و بی ارزش دانستنِ اثباتِ عقلیِ خداوند معنا میکنند، فاقدِ محتوا بوده و مخالف مبانی توحیدی اهل بیت علیهم السلام و عقل بیّن میباشد. @towards_the_truth