🔴 آشنایی با موضوعات مورد بحث در چهارمین مدرسه بین‌المللی خداباوری شریف 2⃣1⃣ بخش دوازدهم: خدای رخنه‌پوش کیست؟ اصطلاح خدای رخنه‌پوش God of the gaps در فلسفه دین و الهیات به معنای استفاده از خدا برای پر کردن شکاف‌های علمی و توضیح ندانسته‌ها است. این مفهوم به این ایده اشاره دارد که در طول تاریخ، وقتی انسان‌ها نتوانسته‌اند پدیده‌های طبیعی را با علم توضیح دهند، به خداوند به عنوان توضیحی برای این ندانسته‌ها متوسل شده‌اند. 🔸 این مفهموم برای اولین بار به شکل مدرن توسط «هنری دروموند» Henry Drummond طبیعت‌گرا و کشیش اسکاتلندی در قرن ۱۹، معرفی شد. او در سخنرانی‌هایش هشدار داد که مردم نباید از خدا به عنوان توضیحی برای پدیده‌هایی که علم هنوز توضیحی برایشان ندارد استفاده کنند. 🔸 دروموند تأکید داشت که خدا در کل فرآیندهای طبیعی حضور دارد و نباید تنها در جاهایی که علم قادر به توضیح نیست، به او ارجاع داده شود. این ایده به مرور زمان به عنوان انتقادی علیه کسانی که از خدا برای پر کردن شکاف‌های دانش علمی استفاده می‌کنند، توسعه پیدا کرد. امروزه این مفهوم بیشتر در بحث‌های علمی و فلسفی به عنوان نقدی بر افرادی که از خدا برای توضیح نادانسته‌های علمی بهره می‌برند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اینجا انتقادات مختلف بر این دیدگاه را بررسی می‌کنیم: 🟠 انتقادات 🔸 معرفتی: یکی از اصلی‌ترین انتقادات این است که با پیشرفت علم، این شکاف‌ها به مرور پر می‌شوند و نقش خدا به تدریج کاهش می‌یابد. به عبارت دیگر، هرچه علم بیشتر توسعه پیدا کند، شکاف‌های کمتری باقی می‌ماند تا بتوان آن‌ها را به خدا نسبت داد. 🔸 الهیاتی: برخی از الهی‌دانان به طور صریح این دیدگاه را نقد می‌کنند، چرا که باور به خدای رخنه‌پوش می‌تواند دیدگاهی تقلیل‌گرایانه از خدا ارائه دهد. در این دیدگاه، خدا فقط در موارد ناشناخته و غیرقابل توضیح نقش دارد و در جنبه‌های عادی و طبیعی جهان حضور ندارد. این می‌تواند تصویر ناقصی از خداوند ایجاد کند که تنها در زمان‌های ناتوانی علم، مداخله می‌کند. برخی الهی‌دانان استدلال می‌کنند که خدا در کل فرآیندهای طبیعی حضور دارد و نباید او را فقط در پدیده‌های غیرقابل توضیح جستجو کرد. از منظر الهی‌دانان، خدا به عنوان موجودی درون همه نظام‌های طبیعت است، نه به عنوان کسی که فقط در هنگام بحران علمی وارد می‌شود. 🔸 فلسفی: محدودیت‌های روش شناختی علم: از منظر فلسفه علم، برخی استدلال می‌کنند که علم اساساً به دنبال توضیح پدیده‌های طبیعی با استفاده از اصول و قوانین طبیعی است و نمی‌تواند به سؤال‌های متافیزیکی یا الهی پاسخ دهد. بنابراین، ارجاع به خدا در این شکاف‌ها تنها به دلیل محدودیت‌های فعلی علم نیست، بلکه ممکن است ناشی از ماهیت خود علم باشد که نمی‌تواند به برخی سؤالات نهایی پاسخ دهد. خطر ساده‌سازی بیش از حد: برخی فیلسوفان معتقدند که استفاده از «خدای رخنه‌پوش» به عنوان توضیحی برای پدیده‌های ناشناخته، باعث ساده‌سازی بیش از حد می‌شود و مانع از جستجوی واقعی حقیقت علمی می‌گردد. این موضوع به نوعی تنبلی فکری منجر می‌شود که به جای جستجوی دلیل علمی، به پاسخ‌های دینی و متافیزیکی بسنده می‌کند. 🔸 اخلاقی:  از منظر اخلاقی، برخی استدلال می‌کنند که ارجاع دادن به خدای رخنه‌پوش برای توضیح مشکلات انسانی یا بلایای طبیعی می‌تواند به نوعی به مسئولیت‌گریزی اخلاقی منجر شود. به عنوان مثال، اگر یک فاجعه طبیعی به عنوان «اراده خدا» در نظر گرفته شود، ممکن است افراد تلاش کمتری برای پیشگیری یا کمک به قربانیان آن داشته باشند. #مدرسه‌بین‌المللی‌خداباوری‌شریف #دانشگاه‌صنعتی‌شریف 🆔 @theismschool