🔴 آشنایی با موضوعات مورد بحث در چهارمین مدرسه بین‌المللی خداباوری شریف 9⃣ بخش نهم: الهیات پویشی چیست و چرا مهم است؟ الهیات پویشی (Process Theology) نوعی رویکرد فلسفی و دینی است که توسط آلفرد نورث وایتهد توسعه داده شده و بر این اساس استوار است که خدا و جهان در یک فرایند پیوسته، در حال تکامل و تغییر هستند. برخلاف دیدگاه‌های سنتی که خدا را یک موجود تغییرناپذیر می‌دانند، الهیات پویشی خدا را به‌عنوان موجودی پویا و در حال تکامل می‌بیند که با جهان در تعامل است. با استفاده از این رویکرد، الهیات پویشی سعی دارد با ترکیب تفکر علمی (مانند نظریه داروین در مورد تکامل) و مفاهیم دینی، به نوعی به تفسیر جدیدی از خدا و جهان دست یابد. این تفسیر به دنبال ایجاد پلی بین علم و دین است، که به نحوی هر دو حوزه را درک کرده و آن‌ها را به هم پیوند دهد. در اینجا به ابعاد مختلف این رویکرد می‌پردازیم: 🟠 آلفرد نورث وایتهد و الهیات پویشی: وایتهد یک فیلسوف، ریاضی‌دان و منطق‌دان بریتانیایی بود که در زمینه فلسفه و الهیات پویشی مشهور است. او در ابتدا به دلیل همکاری با برتراند راسل در نوشتن کتاب «اصول ریاضیات» شناخته شد، اما بعداً به فلسفه پرداخت و نظراتی عمیق در مورد طبیعت واقعیت و جهان مطرح کرد. وایتهد معتقد بود که جهان در یک حالت دائمی از تغییر و تحول قرار دارد، برخلاف فیلسوفان کلاسیکی که به یک جهان ثابت و تغییرناپذیر باور داشتند. او استدلال می‌کرد که همه واقعیت‌ها، از جمله خدا، در یک روند پویا و جاری از «فرایندها» قرار دارند، به جای اینکه به شکل چیزهای ثابت و ایستا باشند. 🟠 مبانی الهیات پویشی: 🔸 خدا به عنوان موجودی در حال تغییر: برخلاف الهیات سنتی که خدا را به عنوان موجودی مطلق، ثابت، و تغییرناپذیر می‌بیند، الهیات پویشی خدا را موجودی می‌بیند که در ارتباط مستمر با جهان و موجودات آن است و در فرآیند تغییر و تکامل قرار دارد. 🔸 خدا و جهان در تعامل مداوم: خدا و جهان در یک تعامل پویا قرار دارند که در آن خدا به شکلی فعال در تکامل و فرآیندهای جهان مشارکت دارد. به عبارتی، خدا نه‌تنها آفریننده جهان است، بلکه به طور مداوم با آن تعامل می‌کند و آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. 🔸 الهیات مبتنی بر فرایندها: وایتهد به این نتیجه رسید که واقعیت بر مبنای فرآیندها و رویدادها است، نه بر اساس موجودات ثابت. بنابراین، خدا به جای یک موجود ثابت، به عنوان یک فرآیند در حال تغییر و تعامل مداوم با سایر فرآیندهای جهان دیده می‌شود. 🟠 ارتباط الهیات پویشی با نظریه تکامل داروین: وایتهد از نظریه تکامل داروین الهام گرفت تا به الهیات خود، شکلی پویا و تطبیقی بدهد. در اینجا چندین نکته کلیدی وجود دارد: 🔸 تطبیق با تکامل: همان‌طور که داروین نشان داد که حیات در جهان در طول زمان به طور پیوسته تکامل می‌یابد، وایتهد نیز معتقد بود که خدا و جهان در یک فرآیند دائمی تغییر و تکامل قرار دارند. این دیدگاه به گونه‌ای به حل تناقضات موجود بین علم (به ویژه زیست‌شناسی تکاملی) و دین می‌پردازد. 🔸 پذیرش تغییر و ناپایداری: وایتهد، با پذیرش ایده تغییر و ناپایداری به عنوان بخشی از واقعیت، خدا را به عنوان یک موجود زنده و فعال در جهان در نظر گرفت که به طور مداوم به نیازهای در حال تغییر جهان پاسخ می‌دهد و خود نیز از این فرآیند تکامل تأثیر می‌پذیرد. 🔸 ارتباط بین خدا و طبیعت: در الهیات پویشی، خدا و طبیعت (جهان) به هم پیوسته هستند و تکامل حیات را به عنوان یک فرآیند دینی نیز در نظر می‌گیرند. به این معنی که خود فرآیند تکامل، به نوعی تجلی خداوند و تعامل او با جهان است. ⁉️ چرا الهیات پویشی مهم است؟ 🔸 پل زدن بین علم و دین: این رویکرد به عنوان پلی بین علم و دین عمل می‌کند و می‌تواند به کاهش تنش‌ها و تضادهایی که در طول تاریخ بین این دو حوزه به وجود آمده، کمک کند. 🔸 دیدگاه نوین از خدا: با ارائه یک تصویر پویا و متغیر از خدا، الهیات پویشی به بسیاری از افراد کمک می‌کند تا معنای جدیدی از رابطه خدا با جهان و انسان‌ها بیابند که با دیدگاه‌های علمی و مدرن همخوانی بیشتری دارد. 🔸 پاسخ به مشکلات الهیات سنتی: این دیدگاه سعی می‌کند به برخی از چالش‌های الهیات سنتی مانند مسئله شر (چرا خدا اجازه می‌دهد شر و رنج در جهان وجود داشته باشد؟) پاسخ دهد. با در نظر گرفتن خدا به عنوان موجودی که در فرآیند یادگیری و تغییر است، می‌توان به تفسیرهای جدیدی درباره علت وجود رنج و شر در جهان دست یافت. #مدرسه‌بین‌المللی‌خداباوری‌شریف #دانشگاه‌صنعتی‌شریف 🆔 @theismschool