🔴 آشنایی با موضوعات مورد بحث در چهارمین مدرسه بینالمللی خداباوری شریف
8⃣ بخش هشتم: قوانین احتمالاتی و تبیین خداباورانه از تکامل
بحث «قوانین احتمالاتی و تبیین خداباورانه از تکامل» اهمیت زیادی دارد، زیرا به یکی از قدیمیترین و عمیقترین سؤالات بشری مربوط میشود:
اینکه چگونه یک امر احتمالاتی با یک امر قطعی قابل جمع است؟ آیا جهان و زندگی، هدف و معنایی الهی دارند؟ اگر قوانین طبیعت مانند تکامل، اساساً احتمالاتی هستند، چگونه میتوان به وجود خدا یا یک طرح الهی و ضروری باور داشت؟
نتیجهگیری از این بحث، بستگی به تفسیرها و دیدگاههای خاص افراد و جوامع دینی دارد. برخی از مذاهب و مؤمنان، با تفسیرهای متفاوتی از متون دینی و طبیعت، موفق به یافتن راههایی برای ترکیب این دو میشوند، در حالی که دیگران آنها را متضاد و ناسازگار میدانند و عقیده دارن چون متن مقدس کلمه به کلمه حقیقت را بیان میکند، بنابراین تفسیرهای مدرن خلاف متن مقدس بوده و هیچ سازگاری با علومی چون تکامل ندارد.
در اینجا به بررسی ابعاد مختلف موضوع میپردازیم:
🟠 قوانین احتمالاتی چیست؟
در فلسفه علم و بهخصوص در بحثهای زیستشناسی و تکامل، «قوانین احتمالاتی» به رویدادهایی اشاره دارند که بهطور ذاتی، تصادفی هستند. برای مثال، فرآیندهای تکاملی مانند جهشهای ژنتیکی، تغییرات محیطی، یا حتی برخورد سیارکها به زمین، همگی رویدادهای احتمالاتی هستند. هیچکدام از اینها بهصورت از پیش تعیینشده اتفاق نمیافتند و به همین دلیل میتوانند به نتایج بسیار متفاوتی منجر شوند.
این مفهوم در مقابل «قوانین ضروری» قرار دارد. قوانین ضروری اموری هستند که بهطور قطعی و مشخص رخ میدهند، مثل قوانین جاذبه یا قوانین حرکت نیوتنی.
🟠 تبیین خداباورانه چیست؟
تبیین خداباورانه به این معنا است که به پدیدههای طبیعی یا علمی مانند تکامل، از دیدگاه دینی و الهی نگاه کنیم. در این دیدگاه، جهان و همه چیزهایی که در آن اتفاق میافتد، تحت کنترل یا هدایت یک نیروی الهی (مانند خدا) است.
🟠 آیا تکامل برای تبیین حیات کافی است؟
در زمینه تکامل، بحثهای زیادی وجود دارد که آیا تکامل به تنهایی میتواند تمام تنوع حیات روی زمین را توضیح دهد یا اینکه آیا نیاز به یک توضیح الهی است. نظریه تکامل داروین، که بر پایه انتخاب طبیعی و جهشهای ژنتیکی است، بسیاری از دانشمندان را متقاعد کرده است که تکامل یک فرآیند طبیعی است که به طور کامل توسط قوانین علمی قابل توضیح است و برای توضیح حیات کافی است.
🟠 ترکیب قوانین احتمالاتی و تبیین خداباورانه:
این عنوان به این موضوع اشاره دارد که چگونه میتوان ترکیبی از دیدگاههای علمی و دینی را در مورد چگونگی پیدایش و توسعه حیات بر روی زمین در نظر گرفت. در این باره چند سناریو قابل بررسی است:
🔴 سناریوهای ممکن:
🟠 قوانین طبیعی به تنهایی عمل میکنند:
برخی از افراد معتقدند که تکامل به طور کامل توسط قوانین علمی (مثل انتخاب طبیعی و جهشها) قابل توضیح است و نیازی به دخالت الهی ندارد. در این دیدگاه، قوانین احتمالاتی بهطور طبیعی و بدون نیاز به هدف یا طرح الهی عمل میکنند. پذیرش این دیدگاه، الزاما به خداناباوری منتهی نمیشود.
🟠 قوانین طبیعی تحت هدایت الهی هستند:
برخی دیگر معتقدند که خداوند از قوانین طبیعی به عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف خود استفاده میکند. بهعبارتدیگر، خداوند ممکن است قوانین احتمالاتی را به گونهای طراحی کرده باشد که حیات بهگونهای خاص و در جهت خاصی تکامل یابد.
🟠 هماهنگی بین علم و دین:
یک رویکرد میانه این است که تکامل میتواند بهعنوان یک فرآیند طبیعی عمل کند، اما همچنان به عنوان بخشی از طرح الهی دیده شود. به این معنا که حتی اگر رویدادها بهطور احتمالاتی رخ دهند، خداوند میتواند از این احتمالات برای تحقق اهداف خود استفاده کند.
در این مدرسه به بررسی این موضوع میپردازیم که چگونه میتوان تفسیرهای دینی از جهان و حیات را با تئوریهای علمی ترکیب کرد، آیا چنین چیزی از نظر منطقی ممکن است؟ یا چگونه توضیحات الهی میتوانند با وجود قوانین احتمالاتی (مثل قوانین تکامل) همچنان معتبر و قابل دفاع باشند.
#مدرسهبینالمللیخداباوریشریف
#دانشگاهصنعتیشریف
🆔 @theismschool