تناسب آیات قرآنی در عرصه تکریم معلولین بررسی موردی در تفسیر الفرقان:
محمد نوری (پژوهشگر، کارشناس امور فرهنگی معلولین و مؤلف آثاری در زمینه فرهنگ و تاریخ اسلام)
تزاحم و وظیفه همگانی:
تقدم اخلاق بر حقوق، حداقل در جامعه معلولین حتمیت دارد. چون اگر بهترین مواد حقوقی درباره رعایت قوانین معلولین تصویب گردد ولی مردم در زمینه احترام معلولین توجیه نشده باشند، این قوانین اجرا نخواهد شد یا بد اجرا خواهد شد و پیامدهای منفی بسیار به بار میآید. اما اگر مسئولین، مدیران در همه ردهها احترام و رعایت شؤون معلولین را به عنوان یک وظیفه قطعی و وظیفه شرعی پذیرفته باشند، قوانین مصوب و احکام شرعی هم مراعات خواهد شد.
سوره عبس همین نکته را در دو محور یادآور شده است:
الف: توبیخ و عتاب به هنگام عدم احترام به آنها.
ب: تزاحم خواسته معلولین با خواسته دیگران و تقدم خواسته معلول.
از این سوره میآموزیم هر کس در هر ردهای باشد اگر احترام معلولی را مراعات نکرد؛ معلول فقیه باشد چه از طبقات پایین جامعه باشد، عموم مسلمانان وظیفه دارند، عابس و ترشرو را توبیخ کنند. عملی و اجرایی ساختن این نکته، موجب رواج فرهنگ احترام به معلولین میشود. متأسفانه در جامعه ما برعکس است. معلولین به صورتهای مختلف مورد استهزاء و اذیت و حقکشی قرار میگیرند و صدای کسی هم در نمیآید.
چند درس مهم از این سوره می
توان گرفت:
۱٫ اولین و مهم ترین درس اینکه، رهبران اجتماعی و هر شخص در هر پست و مقامی، هرچند رسول اکرم(ص) به عنوان پیامبر اولوالعزم و خاتم انبیاء باشد، باید به اقشار محروم و فقیر به ویژه معلولین احترام بگذارند.
۲٫ اگر مشاهده شود شخصی به معلولین بی احترامی می کند و عملاً یا قولاً می خواهد آنان را خوار نماید، باید با عتاب و به شدت با او بر خورد شود تا متوجه کار اشتباه خود شود. متأسفانه در جامعه ما وقتی مثلاً نابینایی در جمعی حاضر میشود یا از محل پر ازدحامی عبور می کند، اغلب او را مضحکه قرار داده و رفتار او را دستاویزی برای تمسخر و خنده قرار میدهند. مهم¬تر اینکه مشاهده نشده کسی یا کسانی این رفتار جمع را نقد کنند و با عتاب به جمع حاضر بگویند این کار شما خطاست.
۳٫ خداوند در این آیات، جنبه ها و ویژگی های مثبت فرد نابینا را ذکر می کند و می فرماید این فرد نابینا، تقوی و تذکار دارد. از مواردی که جمع حاضر منفی می پنداشته اند؛ مثل ورود سر زده نابینا به جمع و بیان درخواست های مکرر و همین رفتارها موجب وهن و تحقیر او شده، در قرآن یادی نمی شود مثل اینکه این رفتارهای نابینا اهمیتی ندارد و مهم تقوی، تزکیه و متذکر بودن است.
۴٫ این آیات مسئولیت رهبران و مدیران جامعه اسلامی را مشخص می کند و مسئولیت سامان دهی به جو و فضای جامعه را بر عهده آنان می گذارد. اینان باید برنامه های تکریمی برای معلولین داشته باشند و علاوه بر آنان جامعه را توجیه کنند تا رفتار تحقیرآمیز با آنان نداشته باشند.
۵٫ قرآن با تأکید و تصریح می فرماید ارزش های مقبول، ثروت، مکنت، منزلت و مقام اجتماعی نیست. نابینای متعلق به طبقه فقیر جامعه چون تقوی و تزکیه دارد برتر از ثروتمندان و سرمایه دارانی است که این ویژگی ها را ندارند.
۶٫ مدیران جامعه به جای تمایل به اغنیاء و کنز اندوزان باید متوجه مردم بی نوا و محتاج باشند.
۷٫ نقص عضو و معلولیت نباید موجب تحقیر شود، بلکه معلول متقی و مذکی برترین فرد جامعه است.
۸٫ غفلت مسئولین از معلولین فقیر ولی خدا ترس پذیرفته نیست و مدیران جامعه باید از این قشر مطلع باشند و به مشکلات آنان رسیدگی نمایند.
#روابط_عمومی_موسسه_انجمن_توان خواهان_کوثر_فریدونکنار
#سیده_منا_رمضان_زاده @tavankhahan_kosar