. هم نقد شریعتی خوب است، هم تخطئه او پاسخ آقای علی اشرف فتحی، روزنامه‌نگار حوزه دین و مدیر مسئول مجله تقریرات در پاسخ به پرسش باشگاه روزنامه‌نگاران ایران درباره جلد تجارت فردا: اگر قرار بود هیچ کنشگر یا متفکری بعد از مرگش مورد نقد قرار نگیرد با این استدلال که امکان دفاع از خود ندارد، رشد و تکامل تفکرات و کنش‌های بشری هم متوقف می‌شد و درجا می‌زد و به اینجا نمی‌رسید. به نظر می‌رسد این زشت‌پنداری نقد مردگان در فرهنگ ما متأثر از سخنی است که در برخی منابع حدیثی اهل سنت به پیامبر اسلام نسبت داده شده است. این سخن در قالب جملاتی مانند «اذکروا موتاکم بالخیر» و «اذکروا محاسن موتاکم و کفوا عن مساویهم» نقل شده و مؤمنان را اخلاقا ملزم می‌کند که از بدگویی درباره مردگان بپرهیزند و فقط خوبی‌های آنها را یادآوری کنند. اما بررسی اجمالی نشان می‌دهد که این مضمون فاقد سند معتبر است و نمی‌تواند یک محمل شرعی و اخلاقی محکم برای نقد نکردن متفکران و کنش‌گرانی باشد که از دنیا رفته‌اند. نهایتا می‌تواند همان مصادیق غیبت زندگان را شامل شود و منحصر به حفظ حریم شخصی افراد باشد. طبیعتا وظیفه دفاع از کنش‌گر یا اندیشمندی که از دنیا رفته، بر عهده میراث‌داران و شاگردان فکری و عملی اوست و این روال همیشه در تاریخ بشر ساری و جاری بوده است. بنابراین فکر نمی‌کنم نقد اندیشه‌ و کنش‌ شریعتی واجد قبح اخلاقی باشد. فقط چیزی که باید در نظر گرفت این است که خود را ملزم بدانیم که اقتضائات زمانه هر متفکر و کنشگر را در نظر بگیریم و از نقدهای تکراری پنجاه ساله در مورد شریعتی فراتر رویم تا نقد و تخطئه ما حمل به مچ‌گیری و جر زنی بی‌حاصل نشود. علی شریعتی بی‌تردید اثرگذارترین روشنفکر ایرانی است. از همین رو نقد او لازم و مفید است و تا جایی که می‌دانم هم خود او و هم فرزندان خونی و فکری او همواره به این امر مهم توجه داشته‌اند. بدون نقد و عیب‌یابی گذشتگان نمی‌شود آینده کم‌خطاتر و کم‌خطرتری را رقم زد. باید باور کنیم که بزرگ‌ترین تکریم یک متفکر، نقد اوست. فضای نقد باید بی هیچ استثنا در مورد همه متفکران و کنشگرانی که نتایج افکار و اعمال آنان بر زندگی مردم اثر می‌گذارد، فراهم شود تا خطاهای گذشته را تکرار نکنیم و از سیکل معیوب رها شویم. @journalistsclub1