🗣 تحلیل جامعه‌شناسانه جنگ از منظر سیاست‌های هویت #محمدنبهان؛ پژوهشگر علوم اجتماعی 🔺جنگ به عنوان یک پدیده اجتماعی و سیاسی همواره توجه جامعه‌شناسان را به خود جلب کرده است. در دهه‌های اخیر، نظریه‌های جدیدی در زمینه تحلیل جامعه‌شناسانه جنگ ظهور کرده‌اند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «نظریه سیاست‌های هویت» اشاره کرد. این نظریه تمرکز ویژه‌ای بر نحوه‌ی شکل‌گیری هویت‌های جمعی دارد که می‌توان تأثیر آن‌ را بر شکل‌گیری و استمرار درگیری‌های نظامی در جهان امروز به خوبی تبیین کرد. این نوشته به بررسی مفاهیم اصلی این نظریه و نحوه‌ کاربرد آن در تحلیل جنگ می‌پردازد. این نظریه در باب جنگ چنین قابل تفسیر است که جنگ‌ها نه تنها بر سر منابع مادی، بلکه برای حفظ و تقویت هویت‌های جمعی صورت می‌گیرند. از منظر نظریه سیاست‌های هویت به طور خاص، جنگ‌ها اغلب به دلیل تضادهای هویتی و ساختارهای اجتماعی-فرهنگی شکل می‌گیرند که در آن گروه‌ها به دنبال تثبیت یا دفاع از هویت‌های خود هستند. در واقع، گروه‌های اجتماعی که هویت‌های فرهنگی، قومی، مذهبی یا ملی دارند، ممکن است خود را در مواجهه با تهدیدی برای هویت‌شان درگیر جنگ ببینند. یکی از محققان برجسته‌ای که به تبیین نظریه سیاست‌های هویت و ارتباط آن با جنگ پرداخته است، #مانوئل_کاستلز است. وی در کتاب «قدرت ارتباطات» توضیح می‌دهد که هویت‌ها از طریق فرایندهای اجتماعی و شبکه‌ای شکل می‌گیرند که از طریق رسانه‌ها و ابزارهای ارتباطی تقویت می‌شوند. او تأکید می‌کند که با توسعه تکنولوژی‌های ارتباطی و فضای مجازی، هویت‌های جمعی سریع‌تر شکل می‌گیرند و به همان اندازه، جنگ‌های ناشی از تضادهای هویتی نیز افزایش می‌یابند. 🔺#مری_کالدور، در کتاب New and Old Wars، به بررسی جنگ‌های جدید پرداخته و توضیح می‌دهد که چگونه سیاست‌های هویتی در جوامع مختلف باعث می‌شود جنگ‌ها از ساختار سنتی خود فاصله بگیرند و به شکل جدیدی از درگیری تبدیل شوند که بیشتر مبتنی بر هویت‌های جمعی است تا منافع اقتصادی یا سیاسی صرف و به ویژه بر روی مفهوم «جنگ‌های هویتی» تمرکز دارد که در آن طرف‌های درگیر با تاکید بر تفاوت‌های فرهنگی و قومی، در پی حفظ یا گسترش هویت‌های خود هستند. 🔺نظریه سیاست‌های هویت به ما امکان می‌دهد تا از منظر جامعه‌شناسی فرهنگی به تحلیل جنگ‌ها بپردازیم و به جای آن‌که تنها به عوامل مادی و ژئوپلیتیک توجه کنیم، به نقش هویت‌های جمعی و فرهنگی نیز بپردازیم. این نظریه به ویژه برای تحلیل جنگ‌های مدرن، که اغلب بر پایه تضادهای قومی و مذهبی شکل می‌گیرند، مفید است و نشان می‌دهد که چگونه فرآیندهای ارتباطی مدرن می‌توانند موجب تشدید و تداوم درگیری‌ها شوند. منابع: • Castells, M. (2010). The Power of Communication. Oxford University Press. • Kaldor, M. (2007). New and Old Wars: Organised Violence in a Global Era. Polity Press. https://t.center/SocialSciencesResearchAcademy