جشن انتخاب؛ خیز برای نوبل کوچک
گزارشی درباره انتخاب نامزدهای جایزه هانس کريستين اندرسن ۲۰۲۶
«شورای کتاب کودک» عصرگاه بیست و ششم آذرماه، میزبان کنش گران ادبیات کودک در «شهر کتاب مرکزی» بود تا نامزدهای ایرانی جایزه هانس کریستین اندرسن سال ۲۰۲۶ میلادی را معرفی کند. در این مراسم که با عنوان «جشن انتخاب» برگزار شد، «احمد اکبرپور»، نویسنده و «علیرضا گلدوزیان»، تصویرگر کتاب های کودکان و نوجوانان، به عنوان دو نامزد جایزه هانس کریستین اندرسن یا «نوبل کوچک» سال ۲۰۲۶ میلادی معرفی شدند و سخنرانان نشست درباره چرایی و چگونگی این دو انتخاب و کارنامه دو هنرمند منتخب سخن گفتند.
«شکوه حاجی نصرالله»، عضو شورای کتاب کودک و «شادی هاشمی»، عضو گروه کتاب تصویری شورای کتاب کودک، نخستین سخنرانان این مراسم بودند که به ترتیب درباره چگونگی و روند اجرایی انتخاب احمد اکبرپور و علیرضا گلدوزیان از سوی شورای کتاب کودک سخن گفتند.
«محمدرضا شمس»، نویسنده ادبیات کودک و نوجوانان و از کارشناسان و داوران دخیل در انتخاب نامزدها، با اشاره به اینکه «احمداکبرپور صدایی مهم در ادبیات معاصر کودک و نوجوان است»، گفت: «سبک نوشتاری او با رویکرد پستمدرن مشخص میشود که اغلب شامل عناصری مانند فرا داستان، بینامتنیت و تمرکز بر تجربههای ذهنی شخصیتها است. این سبک منحصر به فرد به او این امکان را میدهد که به بررسی موضوعات پیچیده، بهگونهای بپردازد که هم برای مخاطبان جوان و هم برای بزرگترها قابل دسترسی و جذاب باشد.»محمدرضا شمس در ادامه سخنان خود در چهار بخش به تحلیل آثار احمد اکبرپور پرداخت. به گفته وی «استفاده از زبان ساده و روان برای درک بهتر مخاطب- خلق داستانهای جذاب با موضوعات متنوع-توجه به مسائل اجتماعی و روانشناختی کودکان-شخصیتپردازی قوی و باورپذیر» از ویژگی های احمد اکبرپور است. این نویسنده «توجه به فرهنگ و سنت های ایرانی و معرفی شخصیت ها و مکان های بومی» را از دیگر ویژگی های اکبرپور دانست. محمدرضا شمس با اشاره به وجود تخیل و خلاقیت در داستانها-ترکیب عناصر واقعی و خیالی-توجه به جزئیات و توصیفات و وجود تصاویر ذهنی قوی» در آثار احمد اکبرپور، او را نویسنده ای نوآور دانست و در ادامه به تاثیر اکبرپور بر ادبیات کودک و نوجوان و دستاوردهایش پرداخت.
«کیانوش غریب پور»، گرافیست و تصویرگر کتاب کودک سخنران بعدی مراسم بود که با اشاره به سابقه کاری علیرضا گلدوزیان، «تنوع تصویری و پیوستگی شخصیتی» را دو خصلت بارز او دانست و افزود: «گلدوزیان مدام پیشرفت کرده و جا عوض کرده و هر بار بهتر از قبل شده است به طوری که هر بار چیزی بهتر از او معرفی شده است.» غریب پور با اشاره به اینکه «گلدوزیان، تصویرگری تمام وقت و پرکار است» ، «جستجوگری او در تکنیک» و «قدرت طراحی در تصویرسازی» را دو ویژگی این تصویرگر دانست.
«فریدون عموزاده خلیلی»، نویسنده و رئیس هیئت مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، نیز در سخنانی، ضمن آرزوی موفقیت برای این دو هنرمند کشور، به وجوه دیگری از آثار احمد اکبرپور پرداخت. وی با تفکیک بین دو مفهوم «نویسنده ی مولف» و «نویسنده ی مهندس» گفت: «احمد اکبرپور یک نویسنده ی مولف است. نویسنده مولف مثل معماری است. به این معنا که فرایند کار او یک فرایند هنری و توام با خلق است.» این پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان افزود: «ما نویسندگان مهندس یا تکنسین خوب هم داریم که آثارشان را بر اساس آموزه های داستان نویسی می نویسند. اما احمد اکبرپور در برابر کلیشه ها تسلیم نیست. مهم ترین خصلت کارهای او این است که به تعبیر نیل گیلمن مثل خودش می نویسد.»
در ادامه این نشست دکتر «حسین شیخ رضایی»، عضو شورای کتاب کودک، به قرائت دفاعیه شورای کتاب کودک برای انتخاب احمد اکبرپور برای جایزه هانس کریستین اندرسن پرداخت. در بخشی از این دفاعیه آمده است: «این انتخاب به دلیل اثرگذاری مستمر این نویسنده در شکل دادن به ادبیات مدرن کودک و نوجوان ایران، گسترش دادن ادبیات باکیفیت میان خوانندگان و بالا بردن سطح کیفی این ادبیات در سه دهۀ گذشته انجام گرفته است. استفاده از فرم، تکنیک و شگردهای نو و خلاقانه؛ به مشارکت طلبیدن مخاطب هنگام خواندن اثر؛ شکستن سلسلهمراتب قدرت در داستان و تغییر جایگاه افراد فروتر؛ توجه به کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه؛ خلق آثاری که موجب ارتقای قدرت تفکر خلاق و انتقادی میشوند؛ کلیشهگریزی، تجربهگرایی و پرهیزاز نگاه تعلیمی به ادبیات؛ توجه به ارزشهای جهانشمول و انسانی مانند صلح، دوستی، مدارا، دگرپذیری و خانواده؛ ارتباط مؤثر و مستمر با مخاطبان؛ برگزاری مستمر کارگاههای داستاننویسی برای کودکان و بزرگسالان؛ تنوع در خلق داستان در گونههای مختلف طنز، فانتزی، واقعگرا، تاریخی و اسطورهای؛ استفادۀ خلاقانه از