🔸«قوه عقل»، معیار سنجش قضایای غیبی
مرحوم آیت‌الله العظمی حاج سید احمد زنجانی در کتاب "
#الکلام_یجر_الکلام" می نویسد:
.... گرچه اشخاصى كه خودشان را منوّر الفكر خيال مى كنند، اينگونه قضايا (امدادهای غیبی) را باور نمى كنند؛ چنان كه مردمان ساده لوح نيز از اينگونه قضايا از هر كه بشنوند باور مى كنند، ولو در پاى معركه درويش باشد؛ ولكن هر دو، ناشى از فقدان تمیيز است. منتها اوّلى، راست را قاطى دروغ كرده، هر دو را ردّ مى كند و دومى، دروغ را قاطى راست كرده، هر دو را قبول مى كند؛ ولكن اهل تميیز، راست را از دروغ تمیيز مىدهد، نه همه را قبول و نه همه را ردّ مى كند.
نگارنده، پايه اينگونه قضا را مادامى كه به جاى سفت نرسانم، بنا بر روى آن نمىگذارم؛ چون خيلى ساده و بسيط نيستم كه هر حرف را باور كنم.
بعضى گمان مىكنند كه ميزان عقل، همان انكار و زير بار نرفتن است. ولى اين اشتباه است. بايد گوينده را نگاه كرد كه چگونه شخصی است؛ آيا احتمال جعل چنين قضيّه‌ای در حقّش مى رود يا نه؛ و همچنين، نويسنده، كه آيا احتمال جعل چنين نسبت، دربارهاش مىرود يا نه. و إلّا، از درِ انكار آمدنِ محض، اين، ميزان عقل نيست.
ميزان عقل در عرف، همان تمیيز دادن نيک از بد، و راست از دروغ، و صواب از خطا است.
@shobeiryzanjani
