پرسش: آیا ترجمه فارسی و سند روایت زیر دقیق و معتبر است؟ « عَلَیکمْ بِذَوَاتِ الْأَوْرَاک فَإِنَّهُنَّ أَنْجَبُ » (کلینی، الکافی ، ج5 ، ص334) ترجمه: « شما را به ازدواج با زنانی که دورِ کمرِ بزرگتری دارند سفارش می کنم زیرا نجیب تر هستند » پاسخ: 1 - روایت بالا گرچه در برخی از کتب حدیث آمده اما فقط یک سند دارد که آن نیز به اعتراف علامه مجلسی ، ضعیف است(1). فردی که این روایت را نقل کرده « سهل بن زیاد » (ابوسعید الآدمی الرازی) است که علما درباره موثق بودن یا نبودن او اختلاف نظر دارند(2) بنابراین نمی توان با قاطعیت گفت که این جمله « یک حدیث معتبر از معصومان (ع) » است. حتی اگر کاملا جعلی نباشد احتمال تحریف در برخی از واژه های آن وجود دارد. 2 – حتی اگر فرض کنیم متن عربی این روایت دقیقا سخن معصوم (ع) باشد باز هم نمی توانیم با قاطعیت بگوییم ترجمه ای که برای آن بیان شده لزوما صحیح است زیرا ممکن است کلمه عربی « اَنجَب » در اینجا معنای دیگری داشته باشد. در واقع در عربی قدیم کلمه های « نجیب » و « نجابت » با معنای فارسی آن تفاوت معنایی داشته است. « نجابت » در فارسی امروز فقط به معنای « اخلاق والا و احترام آمیزِ انسانی » است در حالی که در عربی قدیم به هرگونه « ویژگی ممتاز » - اعم از جنبه های جسمی ، روحی و اخلاقی گفته می شد و گاهی شامل « بنیه جسمی » ، « قدرت بدنی » و « اصالت نژادی » نیز می شد. به عنوان نمونه به اسب یا شتری که دارای امتیاز نژادی ، قدرت بدنی یا سرعت در دوندگی بود « نجیب » می گفتند(3). همچنین اگر زنی « فرزندان گزیده و سرآمد » به دنیا می آورد به او « المُنجِبَة » و « المِنجاب » می گفتند(4). بنابراین این احتمال وجود دارد که کلمه « أنجَب » در این روایت به « توانایی بیشتر برای تولد فرزندانی که از نظر بنیه جسمی یا روحی سرآمد هستند» اشاره داشته باشد. آنچه این احتمال را تقویت می کند اینست که کلمه عربی « ذوات الأوراک » در این روایت می تواند به « بزرگی و قدرت استخوانهای لگن » اشاره داشته باشد که در موضوع « سهولت زایمان » اهمیت دارد. 3 - بسیاری از اقوام و ملت ها در گذشته بر این باور بودند که « بزرگ بودن دور کمر برای زنان » یک « ویژگی مثبت » است. این باور در اشعار و متون ادبی عربی قدیم نیز دیده می شود(5). این احتمال قابل بررسی است که شاید روایت مورد بحث در واقع حدیث معصومان(ع) نبوده بلکه چکیده یک باور عمومی در آن روزگار بوده که بعدها برای تثبیت و تاکید بیشتر در قالب حدیثی با سند ضعیف به معصومین (ع) نسبت داده شده است. 4 - از نظر قرآن ، « ایمان و پاکدامنی » مهمترین معیارها در ازدواج هستند(6) در احادیث معتبر درباره معیارهای اصلی انتخاب همسر ، توضیح بیشتری بیان شده و بر « اخلاق نیکو » و « توانایی باروری » نیز تأکید شده است(7). سایر ویژگی های جسمی و مادی همچون « دوشیزگی » ، « زیبایی » و ... نیز در برخی از روایات آمده(8) اما در اولویت های بعدی قرار می گیرد و به شرایط فرد و جامعه بستگی دارد. در آیات و روایات سفارش شده که نباید « جایگاه اجتماعی » ، « ثروت » و « زیبایی همسر » به عنوان اولویت اول و معیار اصلی در نظر گرفته شود(9). پانوشت ها: (1) مجلسی ، مرآة العقول ، ج20 ، ص26 (2) رجال الکشی ، ص566 و رجال النجاشی ، ص185 و فهرست الطوسی ، ص228 و رجال الطوسی ، ص387 و رجال ابن الغضائری ، ص59 و 67. (3) ابن منظور، لسان العرب، ج‏1، ص: 748 و (4) جوهری، الصحاح، ج‏1، ص: 222 و ابن سیده ، المحکم و المحیط الأعظم، ج‏7، ص: 466 (5) محمد بن ابی الخطاب قرشی ، جمهرة اشعار العرب ، ج1 ، ص632 و ابن طیفور ، بلاغات النساء ، ج1 ، ص91 و مجالس ثعلب ، ج1 ، ص106 (6) سوره بقره ، آیه 221 و سوره ممتحنه ، آیه 10 و سوره نساء آیه 25 (7) کلینی ، الکافی ، ج5 ، صص324-325 و شیخ طوسی، تهذیب ‏الأحکام ، ج7 ، ص400 ، شماره 6 (8) کلینی ، الکافی ، ج5 ، صص324 ، شماره 24 و شیخ طوسی، تهذیب ‏الأحکام ، ج7 ، ص400 ، شماره 7 (9) سوره بقره ، آیه 221 و شیخ طوسی، تهذیب ‏الأحکام ، ج7 ، ص399 ، شماره 1 و 5 عضویت کانالها در ایتا و تلگرام👇 @pasokhvoice @pasokhtext @shenakhtehadis