🗣 شبیهسازی مدل توسعه اقتصادی ناکارآمد برای ایران !
#محمدنبهان؛ پژوهشگر جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
👣پرده اول؛ مختصات استانهای جنوب کشور در برنامههای توسعه نامزدان ریاست جمهوری
مسائل استانهای خوزستان، بوشهر، بندرعباس و سیستان و بلوچستان (استانهای جنوب ایران) تنها مسائل ویژه مناطق جنوب کشور نیستند، بلکه بخش اعظمی از مسائل اساسی و بنیادین توسعه و عمران ایران را شامل میشوند، ویترین ترقی و عمران یک کشور در حقیقت، توسعه پایدار، مستعدترین و استراتژیکترین مناطق از حیث اقتصادی و صنعتی در آن کشور محسوب میشود. همواره کشورها سعی میکنند که توان بالقوه اقتصادی و توسعه خود را در این ویترین، در برابر کشورهای رقیب، به نمایش بگذارند تا بتوانند ضمن خلق فرصتهای عظیم سرمایهگذاری خارجی، از تجارب دیگر کشورها و جذب توان علمی و اقتصادی در جهت منافع داخلی کشور بهرهمند شوند.
عرصه جنوب با داشتن منابع عظیم طبیعی و تولیدات بینظیری همچون نفت، گاز، آب، برق، پتروشیمی، فولاد، محصولات اساسی غذائی، در حوزه کشاورزی، دریایی و معدنی و .. به عنوان یک «هاب اقتصادی» در منطقه خاورمیانه و حتی جهان (در یک نگاه دوربُرد توسعهگرایانه)، به طور ملموس بر وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم ایران تاثیر گذار است.
این در حالی است که دکتر سعید جلیلی در مناظرات اخیر درباب برنامه فرآیند عمران بخش اعظمی از توان بالقوه کشور (استانهای جنوبی) سخنی به میان نیاورده و هیچ برنامهای علمی-عملی در حوزه رُشد و توسعه این موتور محرکه ندارد؛ تلویحاً نیز در صحبتهای خود نشان میدهد به دنبال بستن تمام درهای ارتباطی ایران اسلامی، با جهان است. در حقیقت این بُنبست عملاً وسعت انتخاب و تصمیمگیری -در بازارهای جهانی- را منحصراً در چند گزینه شرق آسیایی و آفریقایی محدود میکند و در طی یک روند زمانی ما را به یک کشور شبه وابسته اقتصادی آن هم به کشورهای در حال توسعه مُبدل میکند. بدین سبب اگر نگوییم همه مسائل ما در تصمیمگیری و تصمیمسازی برای آینده اقتصادی و توسعه ایران به طور مستقیم به عرصه توسعه و اقتصاد جنوب، وابسته است، سخنی گزافی بر زبان جاری نساختهایم.
👣پرده دوم؛ نگاهی به آیند اقتصادی با تفکرات دکتر جلیلی
به نظر میرسد دکتر سعید جلیلی با طرح مدل توسعه اقتصادی -در دولت در سایه- خویش، چیزی شبیه به -نمونه تاریخی چین در زمان مائو و کره شمالی در زمان کیم ایل سونگ- طرحهای توسعهای دهه 60 میلادی که جز تولید طبقه کارگر ضعیف و محتاج نان شب در آن کشورها، چیزی برایمان به بار نخواهد آورد. این نوع نگرش تنها با فرمانهای دستوری و در سایه، نگاه از مرکز به پیرامون ممکن خواهد بود. نگاهی که دست ما را برای انتخاب بازار محدود و تعاملات اقتصادی ما را به طرفهای معینی هدایت میکند.
به طور مثال بر اساس آمار سازمان گمرک چین، میزان کل مبادلات تجارت خارجی چین در سال 2022 با ایران بالغ بر 15.79 میلیارد دلار ( واردات از ایران 6.35 میلیارد دلار و صادرات به ایران 9.44 میلیارد دلار ) گردیده و تراز مبادلات تجاری بیش از 3 میلیارد دلار به نفع طرف چینی میباشد. (1) و در خصوص هند نیز در ژانویه سال قبل ۱۲۹ میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده بود. اما واردات هند از ایران در ژانویه امسال کاهش ۲۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته و به ۵۴ میلیون دلار بالغ شده است. هند در ژانویه سال قبل ۶۸ میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده بود.(2)
با نگاهی اجمالی در خصوص شیوه، سطح تعاملات و تبادلات اقتصادی ضعیف ما با دو قدرت بزرگ اقتصادی جهان نشان میدهد هنوز نتوانستهایم توازنی را در مناسبات اقتصادی خود با شرکای تجاری خود برقرارکنیم و این امر با پیادهسازی مدل توسعه اقتصادی دیدگاههای دکتر سعید جلیلی و تیم وی، احتمال آن که ما را به سمت وابستگی بیشتر اقتصادی سوق دهد، بیشتر خواهد شد. ضمن آنکه توان دیپلماسی که میتواند با گسترش مناسبات اقتصادی در جهان، ایران مقتدرتر و تاثیرگذارتری را در حوزههای دیگر خلق کند، به انزوا بکشاند.
منابع:
1- وبسایت معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
2- وبسایت خبرگزاری ایرنا، کد خبر: 85427542.
🍀 به ما بپیوندید
https://t.center/SocialSciencesResearcher