🔺ایران و قضیەی ایران! دولت، هم شانی پدرانه دارد و هم فطانت ماکیاولی. از جهت سادگی سازمانی خود حامی و پدرانه است و از لحاظ مهارت در تمشیت امور ماکیاولی است. زندگانی هم باشکوه و عالی است و هم عاری از پاکیزگی است. مردم هم مایەی بیزاری اند و هم اصالت و نجابت دارند و کارنامەی زندگی سرشار از افسونگری است. سطور بالا بخشی از کتاب ایران و قضیەی ایران نوشتەی جورج کرزن جهانگرد انگلیسی است. کرزن در سال 1889 شش ماه ایران را گشت و مشاهداتش را در کتابی 1500 صفحەای گزد آورد. ایران ناصری گرفتار رکودی عمیق بود؛ کشور از تقریبا تمامی مظاهر تمدن نوین عقب مانده و از گزند همسایگان طماع و قدرت های امپریالیستی هم در امان نبود. دولت اما هنوز با " فطانتی ماکیاولی " امور را تمشیت می کرد. در داخل قسمی استبداد غیر متمرکز برقرار بود و از رهگذر همسنگی میان انبوهی از میرزا و دوله  و حاجب و سلطنەها و ...نوعی آرامش که تنه به تن رکود و سکون می زد، حفظ شده بود. در سیاست خارجی نیز با برساختن قسمی موازنەی مثبت که گاهی بهای آن به خاطر قراردادها و امتیازات عجیـب خیلی گزاف می شد، مرزهای کشور و تمامیت ارضی حفظ شده بود. #صلاح_الدین_خدیو @sharname1