محمد فتح‌اله گولن، رهبر معنوی«نهضت خدمت» درگذشت. نهضت خدمت نام تشکیلات و روشی بود که گروهی از صوفیان نقشبندی ترکیه به رهبری گولن برای روشن نگاه‌داشتن شعله کوچک تصوف در اوج خفقان حکومت لائیک‌ها انتخاب کردند. برجسته ساختن عنصر خدمت، یعنی یکی از سه پایه اصلی تصوف و پنهان ساختن یک پایه اصلی دیگر، یعنی عنصر عشق و ارادت، ایده اصلی این گروه برای تطبیق با دنیای مدرنی بوده است که صوفیان و به‌طور کلی معنویت کلاسیک را برنمی‌تابد. ایشان آموزش عمومی کودکان را مهمترین مصداق خدمت طریقتی معرفی و هزاران مدرسه در سراسر جهان تاسیس کردند. گولن از اسلام سیاسی و جلوه‌های آن همچون جمهوری اسلامی ایران و حزب اردوغان و گرایش‌های رادیکال و فاندامنتال گریز داشت. گفته‌اند گویا پیر او و پیر اردوغان هر دو مرید پیر واحدی بوده‌اند اما آن دو شاگرد به دو تلقی کاملا مجزا از بعد اجتماعی اسلام دست یافتند و زمینه‌ساز عداوت‌های بعدی میان پیروان خود شدند. یکی از این دو مهمترین وظیفه مسلمانان را تشکیل حکومت و جامعه اسلامی و دیگری رشد اخلاقی و خدمت به محرومان و تلاش برای رفاه برداشت کردند. قرائت او از تصوف، با وجود اجتماعی بودن با جلوات قدیم و جدید سوسیالیسم در تصوف تفاوت جدی داشت و روزبه‌روز قرابت بیشتری با لیبرالیسم و پلورالیسم یافت و شاید به سکولاریسم نزدیک شد‌‌. تساهل در مکتب او کمتر شامل همه فرَق و مذاهب اسلامی شد و بیشتر صبغه بین‌الادیانی داشت. گولن با همه وجود کوشید تصویری مطابق سلیقه غرب از تصوف ارایه دهد. همه مظاهر ارادات و مکاشفات و ریاضات تصوف را مخفی کرد. هر گونه ستیز با دشمنان را، خواه اسرائیل باشد و خواه دیگران، مذموم‌ دانست‌. خدایش بیامرزاد و مریدانش را صبر دهاد‌. قضاوت درباره او تنها با داور روز جزاست اما در یک نگاه کلی باید گفت تلقی اجتماعی و عام‌المنفعه از نهاد تصوف در سطح جهانی با او  معرفی شد. @shahrzadquotes شهرزاد؛ نوشته‌هایی از سیدعلی کاشفی خوانساری