مجله تلگرامی صدای پای آب

طوفان در استکان چای؟
نقدی بر رویکردها و برنامه های دولت در حوزه آب و محیط زیست


مهدی فصیحی هرندی- پژوهشگر حکمرانی و دیپلماسی آب – دانشگاه تافتز- ماساچوست

مسائل پهنه‌های آبی طبیعی کشور در طول عمر دولت نهم و دهم در غلفت کامل گذشت. هرچند قبل از آن هم هشدارها جدی گرفته نشد. دولت یازدهم با «امید» آغاز کرد. طرح «بلند مدت» احیای دریاچه #ارومیه با مشارکت مغز‌افزارهایی که تفکراتی غیر از تفکرات #هیدروکراتیک داشتند٬ «کلید» خورد. آب #سدها برای احیای دریاچه ارومیه رها سازی شد و به برکت همکاری سخاوتمندانه طبیعت در مرحله تثبیت قرار دارد. در عین حال هرچه از عمر دولت یازدهم گذشت البته نشانه‌های ضد و نقیضی از درون بدنه دولت در همراهی با طبیعت و محیط زیست بیرون آمد. دولت یازدهم هم به گونه‌های در حال انقراض٬ محیط ‌بانان و عرصه های طبیعی توجه می‌‌نمود و هم بر «ادامه #نهضت #سد‌سازی» تأکید می‌کرد. هم برای آزاد سازی آب از سدهای بالادست دریاچه ارومیه و مشارکت جدی آب بران سعی وافر صورت می‌داد و هم وزیر نیرو به #رمانتیک بودن مخالفان سدسازی اشاره می‌کرد. اما جدیدترین نشانهٔ این عدم ثبات و به نوعی سردرگمی٬ گزینه پیشنهادی برای تصدی وزارت نیرو در دولت دوازدهم است: حبیب‌الله #بیطرف.

او قبل از دو دوره وزارت در دولت اصلاحات٬ سمت بسیار مهمی در دولت سازندگی داشت: «مجری طرحهای ملی سد #کارون ۳ و ۴». اهمیت #سد‌سازی و طرح های به اصطلاح توسعه‌ای در آن زمان٬ کافی بود که وی را به سمت کرسی وزارت نیرو هدایت کند. در صدر رزومه کاری ایشان مندرج در سایت دولت ذکر شده: ساخت ۵۰ سد مخزني بزرگ و توسعه نزدیک به ۶۰۰ هـزار هكتار شبكه آبياري و زهكشي طی هشت سال وزارت و شروع واقعي فعاليت هاي طرح عظيم نيروگاه آبي #كارون ۳ به عنوان يكي از پيچيده ترين و مشكل‌ترين طرحهای عمرانی ملی.

وزیر پیشنهادی نیرو علیرغم اینکه در بخش کم آب کشور٬ #یزد متولد شده و با روش مدیریت پویای ایرانیان در قدیم آشناست اعتقاد ویژه ای به ابرسازه‌های آبی به عنوان راه‌ حل نهایی مسائل آبی دارد. ایشان در آیین افتتاح #سد فریم صحرا ساری می‌گوید: «سدها درآمد کشاورزان را اضافه کرده و آنها را از آسیب های سالهای خشک و کم آب مصون می‌دارد. سازه‌های آبی سازه هایی هستند که حقیقتا جز خیر و برکت چیز دیگری ندارند». نه سد فریم صحرا٬ نه سدهای #کارون و نه سد #زاینده‌رود با نیم قرن قدمت هیچکدام متاسفانه مردم را از آسیبهای سالهای خشک مصون نداشتند: مخزن فریم صحرا بعد پنج سال خشک شد و این خیر و برکت و افتخار حقیقتاً فقط برای سیاسیونی که با قول ساخت سد بدنبال کسب رای بودند و البته شرکتهای پیمانکاری ساخت و ساز ماند و دیگر هیچ. در زمان نگارش این نوشتار، شهرها و روستاهای زیادی در چند ده کیلومتری سدهای کارون ۳ و ۴ تشنه هستند. #اصفهان در پایین دست سد #زاینده‌رود تنها به مدد کشیده ‌شدن رمق رودخانه‌ زاینده‌رود توسط چاهای حریمی٬ آب کم فشاری در لوله‌های آن جاریست.

بیطرف هم سوابق انقلابی دست اول دارد٬ هم #تکنوکرات است و هم از معدود گزینه‌های وزارت معرفی شده به مجلس توسط رئیس جمهور روحانی است که بدون واسطه به جبهه اصلاحات و مشارکت متصل است. لذا پیش‌بینی اینکه به راحتی حد نصاب لازم برای رسیدن به ساختمان شیشه‌ای نیایش را بدست آورد سخت نیست. در اینکه وزیر معرفی شده موفقیت هایی در مدیریت سازه‌ای منابع آب کسب کرده شکی نیست. یک گزینه سیاسی نیز هست که برای موفقیت وزارت نیرو در چانه‌زنی های سیاسی در بخش آب مهم است. اما آنچه که قابل قبول نیست٬ خطاهای مجموعه تحت مدیریت ایشان در دوران مدیریت سد-محور منابع آب که به حذف اولویت محیط‌ زیست و جوامع پیرامونی آن در معادلات آبی منجر شد. به نحوی که وزیر نیرو دولت یازدهم در سال ۹۳ اینگونه وضعیت را توصیف می‌کند: «در چند سال گذشته در سد سازی افراط کردیم چون تمام این سدها بالغ بر ۷۶ میلیارد متر مکعب را می توانند تنظیم کنند در حالی که میزان آب موجود در این سدها ۴۶ میلیارد مترمکعب است. سد ساوه ساخته شد برای اینکه ۱۳۰ میلیون متر مکعب اما تاکنون ۳۰ میلیون متر مکعب بیشتر در آنجا آب نبوده است. سد #کرخه برای ۷ ملیارد متر مکعب ساخته شد و بیش از 2.7 میلیارد متر مکعب آب در آنجا جمع نشده است. سد #سیمره نیز دو سال به بهره برداری رسیده و نیروگاه آن هم ساخته شد اما چون آب کافی نداشته است آب اصلا نتوانسته وارد نیروگاه شود».

هرچند همه این اعمال مربوط به دوران دولت هفتم و هشتم نیست ولی وزیر نیروی وقت قطعا موتور محرک این اعمال بوده است. لذا گزینه وزارت نیرو #عقبگرد است به دوران نه‌چندان دور حاکمیت #تفکر #مهندسی صرف و عقلانیت ابزاری بر طبیعت.

⭐️ ادامه این مطلب را در پست بعد بخوانید.👇👇

@sedayepayeab1

🔵🔵🔵 اجتماع ۲۰۰۰ نفری روز پنج شنبه ۵ فروردین آغازی امیدوار کننده از سوی مردم خوزستان برای نجات بخشی محیط زیست تلقی می شود ، این #آغاز_توفنده سال جدید از سوی مردم منطقه " مهسنبلی " هفتگل استان خوزستان ، پیامی گویا برای کسانی است که گمان میبرند با دروغ و فریب مردم می توانند به مقاصد شوم خود در اجرای پروژه های شوم سد سازی برسند ، گردهمایی ۲۰۰۰ نفری حامیان محیط زیست توسط #موسسه_سبز_پایان_مهسنبلی با حضور مردم ، فعالان محیط زیست، هنرمندان ، ورزشکاران کشوری برگزار و با اجرای مراسم شاهنامه خوانی و سخنرانی آقای #هژیر_کیانی نماینده سازمان های مردم نهاد خوزستان امتداد پیدا کرد به لحاظ اهمیت این اجتماع محیط زیستی و سخنرانی انجام شده بخشی از سخنان نماینده سازمان های مردم نهاد خوزستان را با هم مرور می کنیم ：



ما قصد نداریم شما را نا امید کنیم بلکه واقعیات ناگفته ای را برای جلب کمک و همگرایی تاریخی بیان می کنیم تا با کمک شما ایراندوستان و وطن پرستان خاک ایران زمین از این تهدید ها به سلامت عبور کنیم. حیات و دوام و بقای ما انسان ها جز در بستر یک محیط زیست سالم و پایدار میسر نخواهد بود. آقایان و خانم ها صادقانه و بی پرده عرض کنم امروز ما با یک بحران جدی محیط زیستی در کشور مواجهیم اگر امروز دوستانم در انجمن دوستداران محیط زیست مهسنبلی هفتگل مردم را به رعایت الزامات محیط زیستی دعوت می کنند بنده به عنوان عضو کوچکی از جامعه فعالان محیط زیست کشور عرض می کنم که بخش مهمی از نابسامانی ها ویرانگری ها و میهن سوزی ها ناشی از مدیریت نادرست دولت ها بر منابع کشور بوده است دولت هایی که برای بقاء خود در قدرت و حفظ جناح بازی ها همواره مطامع و منابع و دستاوردهای قدرت را در حوزه طبیعت و بخصوص استان های خوزستان و چهارمحال بختیاری تامین کرده اند بعد از اینکه نفت ملی شد متاسفانه در سرشاخه های کارون چوب تاراج و غارت به منابع آب ما که تنها مزیت اقتصادی پایدار مردمان این دو استان است زده اند. از همین روی از همه شما خواهش می کنیم که با پرسشگری و مطالبه گری جدی محیط زیستی از حاکمیت و دولت ها بخواهیم که در حفظ منابع ما کوشا باشند و با چشم پوشی به این شکل و بدون نگاه به مردم و بدون نگاه به پایداری سرزمین و معیشت و زندگی ما و حیات نسل های آینده ما اینگونه با ما و دارایی های طبیعی ما رفتار نکنند.طبیعت و محیط زیست با احداث سد ها و تونل های اهریمنی همچون گلاب ، #کوهرنگ۳ در منطقه بیرگان و #بهشت_آباد ، #ونک_رفسنجان در سرشاخه ها و ییلاق ما خوزستانی ها در چهارمحال بختیاری امروز به شکل های مختلفی در مزایده های سیاسی به تاراج می رود. خواست عمومی ما #توقف این
پروژه ها است تا آب به عنوان پایه و اساس زندگی ما در این سرزمین باقی بماند. ما با #تامین_آب به عنوان آشامیدنی به هر نقطه ای از ایران مشکلی نداریم وطن دوستی و ایران پرستی خوزستانی ها و چهارمحال بختیاری ها برای همگان آشکار است و نیازی به شعار و تملق گویی نداریم! سرزمینمان و ایران را دوست داریم و معتقدیم آب ها و جنگل ها ابتدا باید برای استفاده همین مردم باقی بماند امروز با تاسف می گوییم به دلیل مدیریت نادرست سازمان جنگل ها پس از یک قرن و اندی عرصه های جنگل های زاگرس از 12 میلیون به 5 میلیون هکتار کاهش یافته است و این نکته را باید بسیار بسیار جدی بگیریم که پایه حیات و تولید حدود 50 درصد آب های کشور یعنی #جنگل_های_بلوط در حال #نابودی است اگر ما مردم به میدان نیاییم ، اگر ما کمک نکنیم هیچ دولتی نجاتگر و نجات بخش سرزمین ما نخواهد بود و بی پرده می گوییم دولت ها بیشتر بر حوزه ی سیاسی و حفظ قدرت و سیاست تمرکز یافته اند.
و فکر می کنیم این رویداد و گردهمایی کم نظیر محیط زیستی برای حفظ و احیاء میراث سبز و آب های این سرزمین عزیز بسیار موثر است. اما در استان خوزستان به دلیل مدیریت های که بر منابع استان و هجمه ی توسعه یکجانبه نگرانه وجود داشته است مصائب بسیا ری داریم سد سازی هایی که حتی مفهوم #جلگه زیبای خوزستان را تغییر داده است رودخانه هایی که می بایست آزادانه به توسعه این جلگه و زادآوری و ادامه حیات این جلگه کمک کند این رودها امروز در حصار بتنی سدسازی های بی رویه اسیر شده اند. از شماخواهش می کنیم سال 95 به #نهضت_مبارزه با سدسازی در ایران و خوزستان بپیوندید. علیرغم مصیبت های سد سازی در خوزستان هنوز مافیای سد سازی زمزمه گر تداوم سد سازی در این استان هستند.
باید به هوش باشیم و با یک مطالبه اساسی و به حق از منابع این استان دفاع کنیم. تالاب های خوزستان به دلیل غارت سرشاخه های آب های استان در معرض نابودی اند عرصه ها و اراضی بوته زارهای اهواز و خرمشهر و آبادان بخاطر شورآبه های صنعت نیشکر در صورت تداوم خواب دولت ها و رویه ی ای که چون کبک سر در زیر برف کنند در حال تبدیل شدن به یک نمکزار شبیه دریاچه ارومیه است.

@sedayepayeab1