مهریه یا/و شروط ضمن عقد؟ مهریه یکی از بخش‌های نکاح اسلامی‌ست. قراردادی که در آن زن حق طلاق ندارد، ولایت فرزندانش را ندارد، سهمی از زندگی و اموال به دست آمده ندارد و حتی سهم ارث ناچیزی دارد و در کنارش حق طلاق با مرد است و حق چند همسری هم دارد. قراردادی که در آن مرد می‌تواند از اشتغال یا خروج از کشور زن جلوگیری کند و زن هم ملزم به تمکین است. در این وضعیت مهریه غالبا به عنوان اهرم فشار برای زنان استفاده می‌شود تا بتوانند حقوقی که ندارند را مطالبه کنند. یعنی در ازای بخشیدن مهریه طلاق بگیرند، از کشور خارج شوند یا حضانت فرزندانشان را داشته باشند. همینطور چون سهم ارث زن بسیار ناچیز است (یک چهارم در صورتی که فرزند نداشته باشند و یک هشتم در صورت داشتن فرزند) مهریه، به عنوان بدهی مرد به زن، پیش از تقسیم ارث، به زن تعلق می‌‌گیرد و می‌تواند جبران‌کننده سهم ارث اندک باشد. در عین حال باید به خاطر داشته باشیم، میزان مهریه به توافق دو طرف بستگی دارد و می‌تواند هر چیزی که ارزش مادی دارد، باشد، مثلا یک شاخه گل یا چند سکه. در سال‌های اخیر زنان بیشتری مهریه ندارند و شروط ضمن عقد دارند. بسیاری از آن‌ها می‌گویند در ازای نداشتن مهریه «همه» حقوقشان را گرفته‌اند. جمله‌ای که با واقعیت فاصله دارد. واقعیت این است که در حال حاضر و با توجه به قوانین ایران گرفتن «تمام» حقوق ناممکن است. زنان اغلب فقط «بخشی» از حقوقشان را تحت عنوان شروط ضمن عقد می‌گیرند. بخش دیگری از نابرابری‌ها، از جمله تمکین، ولایت فرزندان، حق چندهمسری مردان و ارث نابرابر از همسر همچنان باقی می‌ماند. درست است که مهریه در خلا متحجرانه‌ست، اما حذف آن از قانون در شرایط کنونی یعنی فشار و تبعیض مضاعف بر زنان. چون زنان نمی‌توانند همه حقوق خود را به عنوان شروط ضمن عقد بگیرند. حتی اگر می‌توانستند، باز مهریه نباید حذف میشد. چون گرفتن شروط ضمن عقد به قدرت چانه‌زنی و فرهنگ خانواده‌ها بستگی دارد و اینطور نیست که همه زنان بتوانند شروط ضمن عقد داشته باشند. درست است که مهریه باید حذف شود، اما همراه و همزمان با حذف شدن تمام نابرابری‌های قرارداد ازدواج. همه زنان باید به شکل قانونی از همه حقوق خود برخوردار باشند، نه اینکه بخشی از آن‌ها تنها بخشی از حقوقشان را از مرد طلب کنند. اما طبیعتا تا تغییر تمام قوانین و امکان داشتن ازدواج برابر، زنان باید «تا جایی که می‌شود» حقوقشان را از همسرشان مطالبه کنند و به نظر من با کسی که حاضر نیست حقوقشان را بدهد اصلا ازدواج نکنند. سمانه سوادی #فمینیسم #فمینیست #ازدواج #شروط_ضمن_عقد #مهریه