‍ ‍ کتاب‌سازی و کاغذسوری وقتی یکشنبه، ۱۴۰۲/۶/۱۲ این چاپ تاریخ عالم‌آرای عباسی از شیراز به دستم رسید با ذوق و شوق تمام خواندنش را آغاز کردم. در همان دو_سه صفحه نخست چنان ذوقم کشته شد که بر خود صد لعنت فرستادم که باز هم مفتون کوشش‌های حضرات کتاب‌ساز گردیده‌ام و پول زبان‌بسته را در چاه ویل کتاب‌بازی خود انداخته‌ام. من نمی‌دانم چه اصراری است کاری که پیشتر به سامان رسیده است را دگر بار و به طرزی نازل تکرار کنیم. در دهه سی خورشیدی زنده‌نام ایرج افشار عالم‌‌آرا را چاپ کرده است و الحق مقدمه مفیدی هم بدان افزود. این سخنم نفی خطاهای چاپ استاد نیست. چند سال پيش جناب آقای فرید مرادی چاپ تازه‌ای از کتاب را با همکاری انتشارات نگاه روانه بازار کرد. مرادی در چاپ خود از عالم‌آرا در ص ۱۱ چنین نوشته‌اند:《سراسر متن به دقت ویرایش شده و علائم سجاوندی و نقطه‌گذاری بر اساس رسم‌الخط امروز فارسی در آن رعایت شده...》(عالم‌آرای عباسی، ص۱۱، ۱۳۹۰) شاید معنای واژه دقت در لغتنامه‌ها دگرگون گردیده است یا ویرایش به گونه‌ای دیگر تبدیل شده است. زیرا از آغاز تا پایان کتاب اغلاط نگارشی، ویرایشی و تایپی موج می‌زند. آقای مرادی در همان مقدمه می‌نویسد:《 به هر حال این چاپ بر مبنای نسخه چاپ سنگی این اثر که در سال ۱۳۱۴_۱۳۱۳ ق در تهران توسط کتابفروشی محمودی به شیوه چاپ سنگی و در قطع رحلی در ۷۶۷ صفحه چاپ شده و چاپ ایرج افشار و نسخه خطی موزه ملی پاریس با شماره 1348 .supp آماده شده...》 آخر ندانستم نسخه اساس ایشان چه بوده است. در بخش‌هایی از کتاب تفاوتی با چاپ افشار می‌بینیم که پیدا نیست برچه اساسی چنین ضبط‌هایی را برگزیده‌اند. در پانویس هم هیچ ارجاعی نیست. از آنچه که در نقد سنت تاریخ‌نویسی ما گفته‌اند می‌گذرم که بسیار ناپخته، آشفته و کودکانه به نظر می‌رسد. از دگر کرامات این چاپ شرح برخی از لغات دشوار در پانویس است که در مقدمه این را از ویژگی‌های مثبت کتاب یاد کرده‌اند. فی‌المثل در ص ۱۱۵ واژه افتقار را توضیح داده‌اند. واژگان شرح‌داده‌شده بسیار دم‌دستی است. با این‌همه شمار واژگان شرح‌داده‌شده اندک است و گرهی نمی‌گشاید. یا دست به کاری نیازید و اگر کاری را آغاز کرده‌اید نیک‌سرانجامش سازید. افسوس که در مثله‌سازی کتاب‌ها صاحب‌سبکیم. القصه، پول خود را چون من هدر ندهید. به همان چاپ افشار قانع شوید. به قول حضرت صائب: سیاه‌روی کتاب از ورق‌شماری ماست شبی که صبح ندارد سیاه‌کاری ماست میلاد نورمحمّدزاده نوشته‌شده در روز چهارشنبه ۱۴۰۳/۹/۲۸ #عالم‌آرای_عباسی #کتاب_سازی @safavidhistory1402