📗☘️📗
نیما ، اخوان و شب 🌟🌟🌟
به بهانه زادروز
#نیما_یوشیج
(۲۱ آبان ۱۲۷۶ - یوش مازندران)
شب است
شبی بس تیرگی دمساز با آن
به روی شاخ انجیر کهن «وگدار» میخواند به هر دم
خبر میآورد توفان و باران را، و من اندیشناکم.
شب است
جهان با آن چنان چون مردهای در گور.
و من اندیشناکم باز
اگر باران کند سرریز از هر جای
اگر چون زورقی در آب اندازد جهان را؟
در این تاریکیآور شب
چه اندیشه و لیکن که چه خواهد بود با ما صبح؟
چو صبح از کوه سر برکرد، میپوشد از این توفان رخ آیا صبح؟
نیمایوشیج
-------------------------------------------------------
میبینید که نیما از شب سخن میگوید، اما نگران صبح است، که آیا تیرگی و ظلمت، صبح برای ما چه ارمغان دارد؟ روشنی و صفا یا توفان و آشوب. دیگر این که شب نیما جهانی است و باران زورق جهان را در آب میاندازد. حالا شعر پرستار
#اخوان_ثالث را بخوانید:
شب از شبهای پاییز است
از آن همدرد و با من مهربان شبهای شکآور
ملول و خسته دل، گریان و طولانی.
شبی که در گمانم من که آیا بر شبم گرید، چنین همدرد
و یا بر بامدادم گرید از من نیز پنهانی
و اینک (خیره در من مهربان) بینم
چو بالشتی سیه زیر سرم ـ بالین سوداهاـ
گذارد شب
من این میگویم و دنباله دارد شب
خموش و مهربان با من
به کردار پرستاری سیه پوشیده، پیشاپیش، دل برکنده از بیمار
نشسته در کنارم، اشک بارد شب
من این میگویم و دنباله دارد شب ...
میبینیم که دو شعر، اگر عکس هم جاری نباشند، دستآوردی ناهمانند دارند. شب نیمایی شب کلی است که حالتی نمادین دارد و هنوز خبری از باران نیست «اگر باران کند سرریز ...» نیما وحشتی تعلیقی را از شب بازگوی میکند، و در آخر هم این تعلیق و «اگر، اما، و آیا» برقرار است.
شب اخوان اما پرستار اوست، ولی پرستاری که میداند بیمار او کارش به صبح نخواهد کشید، چرا که پرستار از قبل سیه پوشیده و از مرگ بیمار خود خبر دارد. وانگهی اخوان شب را «خاص» میکند، با نسبت «پاییزی» به آن بخشیدن. پس کجای «پایانبندی» شعرها مثل هم است. براهنی، پس از تمجید از بعضی رویکردهای اخوان به زبان عامه (تو بخوان محاوره، که نیما بر آن تاکید داشت) در چهار پاره کذایی که تماش سرکوب پس از کودتاست «دارها برچیده خونها شستهاند ...» و داوری مثبت ولی غریبی از شعر «پیوندها و باغ» یکی از زیباترین شعرهای اخوان میکند: [«نادر یا اسکندر» به صورت چهار پرده است ولی بعدها میبینیم که در شعر پیوندها و باغ، اخوان به لحن عامیانه، تشخص تغزلی میدهد و آن را در قالب نیمایی نیز به کار میگیرد و چه خوب.]
✍️ منوچهر آتشی
🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd