نکته دیگر، جایگاه سازنده و نقش آفرین "دیگری" در مقوله نقد و اندیشۀ انتقادی است. اگرچه اندیشۀ انتقادی همیشه، به یک معنا، دگراندیشی و "متفاوت اندیشیدن" است، و به تعبیر یکی از اندیشمندان، "کسی که مثل «همه» می اندیشد، اصلاً، نمی اندیشد"، اما از سوی دیگر، دگراندیشی و مستقل اندیشیدن نیز، نه با دشمنی با دیگری، و حتی جدایی طلبی از او، بلکه از یک فرهنگ دوستانه و احترام آمیز با دیگری حاصل می شود. به عبارت دیگر، اگرچه، ما تا جایی که اندیشه هایی در مشابهت با دیگران داریم، هنوز به ساحت اندیشه انتقادی ورود نیافته ایم، چرا که "منفعلانه" اندیشیده ایم؛ و نه "منتقدانه"، اما نباید از یاد برد که "دیگری" شرط فراروی و استقلال راستین من است و اگر دیگری نباشد من هرگز امکان بیرون رفتن از پوسته و جهان بستۀ خود و امکانّ تفکّر و تفرّد جدّی و اصیل را نخواهم انداشت. باری، دوستی شرط تفکر است و اندیشۀ انتقادی نیز به جز در گفتگوی دوستان و گفتگوی دوستانه ممکن نیست. بدین معنا، "دگراندیشی" هماره میوۀ "هم اندیشی" است. آبانماه 1394